- Namazi farz (i detyruar).
- Agjërimi i Ramazanit.
- Namazi i teravive.
- Përshpejtimi i iftarit.
- Vonimi i syfyrit.
- Shqiptimi i fjalës: “Subhane Melikil-Kuddus (I Lartësuar qoftë Allahu, Sunduesi, i Shenjti dhe i Pastri nga çdo e metë)”; tri herë pas namazit të vitrit (pasi të jepet selam).
- Falja e suneteve revatib (të rregullta që falen para dhe pas farzit).
- Falja e namazit të duhasë.
- Dhënia e sadakasë.
- Tehlili – shqiptimi i fjalës la ilahe il-lallah (nuk i takon askujt adhurimi me të drejtë, përveç Allahut).
- Tesbihi – shqiptimi i fjalës subhanallah (i Lartësuar qoftë Allahu).
- Tehmidi – shqiptimi i fjalës elhamdulilah (Falënderimi i takon Allahut).
- Tekbiri – shqiptimi i fjalës Allahu ekber (Allahu është më i Madhi).
- Shqiptimi i fjalës “la haule ue la kuvete il-la bilah” (nuk ka ndryshim e as forcë pa lejen dhe ndihmën e Allahut).
- Përsëritja e fjalëve të myezinit gjatë thirrjes së ezanit.
- Istigfari (kërkimfalja).
- Duaja.
- Dërgimi i salavateve për Muhamedin ﷺ.
- Leximi i Kuranit.
- Meditimi dhe përsiatja e Kuranit.
- Nxënia përmendsh e Kuranit.
- Mësimi i Kuranit së bashku me dikë tjetër.
- Leximi i komentit të Kuranit.
- T’ua mësosh Kuranin të tjerëve e, në veçanti, fëmijëve suren El-Fatiha.
- Pendimi dhe kthimi kah Allahu.
- Respektimi i prindërve.
- Respektimi i lidhjeve farefisnore.
- Mbajtja e lidhjeve me shokët e prindërve.
- Fisnikërimi i mysafirit.
- Përcjellja e mysafirit.
- Sjellja e mirë me fqinjët.
- Përhapja e selamit.
- Ofrimi i ushqimit.
- Fjala e mirë.
- Shqiptimi i dhikrit të mëngjesit dhe të mbrëmjes.
- Shqiptimi i dhikrit që thuhet nëpër situata dhe gjendje të ndryshme.
- Fjetja me abdes.
- Guslli i xhumasë.
- Parfumosja për xhuma.
- Nisja më herët për në xhami për namazin e xhumasë.
- Afrimi afër imamit.
- Plotësimi i vendeve të zbrazëta.
- Plotësimi dhe rregullimi i safave.
- Buzëqeshja.
- Meditimi në shenjat e Allahut në kozmos.
- Përballimi i dhembjeve që t’i shkaktojnë myslimanët dhe durimi me ta.
- Sjellja e mirë me njerëzit.
- Butësia dhe mosnxitimi.
- Fytyrëqeshja.
- Përmbajtja e zemërimit dhe e hidhërimit.
- Realizimi i premtimit.
- Falja e namazit të pendimit (teubes).[1]
- Falja e dy rekateve pas marrjes së abdesit.
- Këshilla dhe udhëzimi.
- Mësimi i të paditurit.
- Thirrja në të mirë.
- Ndalimi nga e keqja.
- Ndihma dhe mbështetja ndaj atij që i është bërë padrejtësi.
- Ulja e shikimit.
- Vizita e vëllezërve myslimanë për hir të Allahut.
- Prezentimi në xhenaze (falja e namazit të të vdekurit dhe përcjellja e xhenazes).
- Ngushëllimi i familjes së të vdekurit.
- Vizita e të sëmurëve.
- Përgjigjja e ftesës së ftuesit.
- Ngushëllimi i të pikëlluarit.
- Pritja e namazit pas namazit.
- Prezentimi në mexhliset e dijes nëpër xhamia.
- Respektimi i dijetarëve.
- Kundërshtimi i dyshimeve.
- Përhapja e sunetit të Profetit ﷺ.
- Dhënia e dhuratave.
- Përshëndetja e myslimanit për dore, duke kërkuar me të Fytyrën e Allahut.
- Respektimi i të moshuarve.
- Larja e borxhit.
- Dhënia borxh nevojtarit.
- Shtyrja e afatit të kthimit të borxhit atij që ka vështirësi ta kthejë.
- Falja e borxhit ose lehtësimi i tij.
- Nxitimi në larjen e borxhit të atyre që nuk kanë mundësi t’i kthejnë borxhet, si dhe larja e faturave të nevojtarëve.
- Ndërmjetësimi i drejtë dhe i mirë.
- Lehtësimi duke ia kthyer mallin e blerë atij që e blen një mall dhe më pas dëshiron ta kthejë.
- Largimi i pengesave në rrugë.
- Toleranca në shitje dhe në blerje.
- Mbulimi i të metave të myslimanëve.
- Përkujdesja për jetimin.
- Përkujdesja për gratë e veja.
- Ndërtimi i xhamive.
- Udhëzimi për në hair dhe mirësi.
- Botimi i librave.
- Përhapja e dijes së dobishme nëpër rrjete sociale dhe faqe interneti.
- Mësimi i tjetrit dhe dëgjimi i këshillave.
- Ndihma dhe lehtësimi i tjetrit për t’u martuar.
- Paqësimi në mes dy të armiqësuarve.
- Shoqërimi i njerëzve të mirë.
- Lënia e vakëfit.
- Kryerja e umresë.
- Dashuria për hir të Allahut.
- Falja.
- T’i ndihmosh një zanatçiu ose t’ia mësosh një zanat një të padituri (i paditur e ka për qëllim atë që nuk ka asnjë zanat që nga ai zanat të përfitojë), ta ushtrosh pa të holla ose t’ia mësosh punën.
- Futja e gëzimit në shpirtin e tjetrit.
- Furnizimi i të varfërve dhe të ngratëve me ushqim.
- Fërkimi i kokës së jetimit.
- Përkujdesja për abdesin.
- Kujdesi për vajzat dhe motrat.
- Shpenzimi për gruan dhe fëmijët.
- Respektimi i burrit dhe nderimi i tij.
- Përkujdesja për shtëpinë.
- Pastrimi i xhamive.
- T’u shërbesh ujë njerëzve.
- Mirënjohja dhe falënderimi i tjetrit për bamirësinë e bërë ndaj teje.
- Shpërblimi i atij që të ka bërë mirë dhe lutja për të.
- Të qarët nga frika e Allahut.
- Të kërkosh nga Allahu që të biesh dëshmor.
- Ulja bashkërisht për të ngrënë.
- Veshja e rrobave me ngjyrë të bardhë.
- Ngjyrosja e flokëve të thinjura (përveç ngjyrës së zezë, e cila nuk lejohet).
- Mbjellja e një peme me nijet të mirë.
- Kryerja e nevojave të myslimanëve.
- Kërkimfalja për myslimanët dhe myslimanet.
- Ruajtja e nderit të gruas.
- Llogaritja në shpërblimin e Allahut për bërjen e rukjes.
- Larja e xhenazes dhe qefinosja e saj, duke llogaritur në shpërblimin e Allahut.
- Përgëzimi i myslimanit për ndonjë begati.
- Të shkruarit e vasietit (testamentit) me të drejtë.
- Veshmbathja e myslimanit.
- Mbathja e këpucëve duke filluar me këmbën e djathtë.
- Zbathja e këpucëve duke filluar me të majtën.
- Pirja e ujit ulur.
- Rikujtimi i shehadetit (fjalës la ilahe il-lallah) atij që është në prag të vdekjes.
- Fillimi i çdo pune të hairit me emrin e Allahut (me Bismilah).
- Përkujdesja për ta përdorur misvakun.
- T’ia kthesh borxhin atij që ia ke pasur borxh dhe ta shpërblesh për bamirësinë ndaj teje.[2]
- Falja e namazit të istihares.
- Sexhdja e falënderimit.
- Ndryshimi i betimit për ndonjë dobi sheriatike duke e shpaguar atë.
- Ndihma ndaj anëtarëve të familjes në shtëpi.
- Ecja për në xhami.
- Marrja e sutres për namaz.
- Zbukurimi i zërit gjatë leximit të Kuranit.
- Kërkimi i lejes për të hyrë brenda.
- Vendosja e dorës mbi gojë kur ndonjërit i hapet goja.
- Qëndrimi në xhami pas faljes së namazit të sabahut e deri në lindjen e diellit.
- Urdhërimi i familjes dhe i fëmijëve për ta falur namazin.
- Falja e dy rekateve kur të hysh në shtëpi dhe dy rekate para se të dalësh nga shtëpia.
- Fërkimi i fytyrës me dorë kur të ngrihemi nga gjumi për namaz nate dhe leximi i ajeteve të fundit të sures Ali Imran.
- Plotësimi i abdesit.
- Thënia e fjalës “Jerhamukallah” (Allahu të mëshiroftë) kur tjetri teshtin dhe thotë “Elhamdulilah” (Falënderimi i takon Allahut).
- Udhëzimi i nevojtarit duke ia treguar mënyrën se si të arrijë deri tek ajo që e kërkon.
- Fjetja me abdes.
- Shoqërimi i të vetmuarit (atij që ka telashe).
- Strehimi i të huajit.
- Parfumosja e xhamive.
- Shpërndarja dhe radhitja e mus’hafave nëpër xhami.
- Përhapja e dijes nëpër faqe interneti, kanale televizive, satelitore dhe radio.
- Mbajtja e mësimeve, e ligjëratave dhe e seminareve shkencore.
- Huazimi i rrobave, arit për zbukurim, enëve apo mjeteve elektronike dhe çdo gjëje të dobishme.
- Formimi dhe ngritja e shoqatave dhe e organizatave bamirëse.
- Shpenzimi për kërkuesit e dijes dhe përkujdesja për ta.
- Përgatitja e librave dhe e programeve për fëmijët e myslimanëve.
- Përcjellja e dijes me amanet: “Allahu ia ndriçoftë fytyrën atij që e dëgjon thënien time, e kupton atë dhe e mëson përmendsh dhe ua përcjell të tjerëve.”[3]
- Mbrojta e nderit të myslimanëve.
- Dëgjimi i Kuranit.
- Dhënia e shpërblimeve dhe nxitja e njerëzve për marrje të dijes dhe mirësi.
- Butësia dhe sjellja e mirë me fëmijët.
- Rikujtimi i të tjerëve në lidhje me afrimin e rasteve apo kohëve të hairit.
- Ruajtja e amaneteve dhe kthimi i tyre.
- Kurimi i të sëmurëve duke llogaritur në shpërblimin e Allahut.
- Bamirësia ndaj kafshëve dhe zogjve.
- Përpjekja në adhurime në dhjetëshin e fundit të Ramazanit.
- Ngritja e familjes nga gjumi natën për namaz nate.
- Qëndrimi në itikaf.
- Kërkimi i natës së Kadrit (në dhjetëshin e fundit).
- Përpjekja në adhurime në natën e Kadrit.
- Lutja e Allahut për falje në këtë natë dhe shpeshtimi i lutjes: “O Allahu im! Ti je Falës, e do faljen, andaj më fal mua.”[4]
Falënderimi i takon Allahut, Zotit të botëve.
[1] Namazi i pendimit është i ligjshëm dhe ka ardhur në sunet. Ebu Bekër Es-Sidiku h përcjell se Profeti ﷺ tha: “Nuk ka rob që bën mëkat dhe më pas merr abdes si është më mirë dhe i fal dy rekate dhe kërkon falje nga Allahu, vetëm se Allahu t’ia falë atij. Më pas e lexoi ajetin: “Për ata që, kur bëjnë vepra të turpshme ose i bëjnë dëm vetes, e kujtojnë Allahun, i kërkojnë falje për gjynahet e tyre – e kush i fal gjynahet përveç Allahut? – dhe nuk ngulmojnë me vetëdije në gabimet që kanë bërë.” (Ali Imran: 153). Hadithin e shënon Ebu Davudi (1521), shejh Albani e vlerësoi të saktë në Sahih Ebu Davud. Për më tepër shih: https://islamqa.info/ar/98030 (sh.p.)
[2] D.m.th. ia kthen borxhin dhe i jep diçka si dhuratë për bamirësinë ndaj teje, ndërsa, nëse ai që të jep borxh, të kushtëzon që t’ia kthesh borxhin më tepër sesa t’i ka dhënë, kjo është kamatë dhe është e ndaluar, kurse, nëse borxhliu nga vetja dëshiron ta shpërblejë pasi t’ia kthejë borxhin në shenjë mirënjohjeje dhe falënderimi për bamirësinë ndaj tij, kjo lejohet. (sh.p).
[3] Hadith të cilin e përcjell Abdullah ibën Mesudi h dhe e shënojnë imam Tirmidhiu, Ibën Maxhe, Ahmedi, Ibën Hibani dhe të tjerët. (sh.p).
[4] Shënon imam Tirmidhiu (3850), shejh Albani e saktësoi në Sahih Et-Tirmidhij (3/170). (sh.p)
Dr. Muhamed Salih el-Munexhid
Pjesë e librit : “Udhërrëfyes për muajin e Ramazanit”
Nga arabishtja: Irfan JAHIU
