Besimtarit të devotshëm, që i frikësohet dhe e madhëron Allahun, gjynahu i duket i madh, ndërsa vetja i duket shumë e mangët kundrejt urdhrave të Allahut. Aq sa ka iman dhe aq sa e madhëron Allahun, aq edhe e sheh të madh njeriu gjynahun e vet.
Allahu i përshkroi të devotshmit me fjalët: “Ata flinin pak natën, ndërsa në agim kërkonin falje (nga Allahu).” (Edh-Dharijat: 17-18).
Me një ajet tjetër thotë: “Ata që thonë: ‘Zoti ynë! Me të vërtetë kemi besuar, andaj na i fal gjynahet tona dhe na ruaj nga dënimi i zjarrit!’; që janë të durueshëm, të sinqertë, të devotshëm në adhurimin e Allahut; që japin lëmoshë dhe që kërkojnë faljen e gjynaheve para agimit.” (Ali Imran: 16-17)
Megjithatë, pavarësisht devotshmërisë, ibadetit, shpenzimit për Allahun dhe namazit të natës që e falin, i sheh ata duke i kërkuar falje Allahut në kohën që mendojnë se është më afër pranimit të lutjes.
Abdullah ibn Mesudi h na e përshkruan gjendjen e besimtarit me gjynahun me një përshkrim të saktë dhe thotë: “Besimtari i sheh gjynahet e tij sikur të jetë i ulur nën mal dhe frikohet se në çdo moment mali do të bjerë mbi të, ndërsa gjynahqari i sheh gjynahet e tij si miza që kalon pranë hundës së tij.”[1]
Ibn Ebi Xhemre, Allahu e mëshiroftë, thotë: “Urtësia e ilustrimit të shembullit të gjynaheve me malin qëndron në faktin se gjërat e tjera mund të jenë shkatërruese, por ndoshta mund t’u shpëtojë atyre, kurse prej malit nuk ka shpëtim, po qe se bie mbi njeriun. ”[2]
Imam Taberiu, Allahu e mëshiroftë, thotë: “Kjo cilësi e shoqëron besimtarin për shkak të frikës së madhe që e ka ndaj Allahut dhe nga ndëshkimi i Tij. Besimtari e di bindshëm që gabon dhe nuk e di a i falet gjynahu i tij, ndërsa gjynahqari nuk e njeh Allahun sa duhet, për këtë shkak nuk ia ka frikën Allahut dhe e nënvlerëson gjynahun.”[3]
Vëlla i dashur; po qe se e vendos veten dhe ty në peshoren e Ibn Mesudit h, në cilin krah të peshores mendon se do të ishim ne të dy, duke pasur parasysh se si i shohim ne gjynahet dhe gabimet tona! A do të ishim prej atyre që gjynahet i shohin si mali apo prej atyre që i shohin si miza?
Kjo ndjeshmëri dhe drojë prej gjynahut nuk ka qenë karakteristikë e veçantë e Ibn Mesudit h, por ishte cilësi që dominonte në përgjithësi te brezi i parë.
Gajlan ibn Xheriri, Allahu e mëshiroftë, transmeton se Enes ibn Maliku h ka thënë: “Me të vërtetë ju i punoni disa vepra që në sytë tuaj duken më të holla se qimja, e që ne ato në kohën e Pejgamberit m i llogarisnim nga gjynahet e mëdha shkatërruese.”[4]
Myslimani hutohet para këtyre fjalëve dhe bën pyetje: Enesi h ia përshkroi nxënësit të tij proporcionin se si i shihnin tabiinët (gjenerata pas sahabëve) gjynahet dhe si i shihnin shokët e Pejgamberit m ato. Atëherë, vallë çfarë gjynahe kanë bërë tabiinët? Sa dallim kemi ne me brezin e parë në pikëpamjen e gjynaheve dhe mangësive? Çfarë kishte për të thënë Enesi h për ne dhe gjendjen tonë?
Të njëjtën ndjenjë e përjetojmë te Hudhejfe ibn el-Jemani h i cili tha: “Po e dëgjoj një fjalë që po e përsërisni katër herë në një ndejë, e sikur ta thoshte vetëm një herë këtë fjalë ndonjëri prej nesh në kohën e Pejgamberit m, do të konsiderohej hipokrit.”[5]
Po ashtu, e gjejmë te Ebu Bekri h, njeriu më i mirë i këtij umeti pas Pejgamberit m. Omer ibn Hatabi h kur hyri te Ebu Bekri h e pa që e mbante gjuhën e tij me dorë dhe thoshte: “Gjuha ime është ajo që më çoi në shkatërrim.”[6]
Myslimanët ishin përmalluar për Qabenë, por kur u nisën nga Medina për ta vizituar shtëpinë e Allahut, jobesimtarët i penguan ta vazhdonin rrugëtimin, kështu që Pejgamberi m bëri marrëveshjen e njohur të Hudejbijes me ta. Sahabët u mërzitën nga ajo që ndodhi. Erdhi Omeri h te Pejgamberi m dhe i tha: “A je vërtetë i dërguari i Allahut? Pejgamberi m tha: “Po.” Omeri h tha: “A jemi ne në të drejtën dhe armiku ynë në të kotën? Pejgamberi m tha: “Po.” Omeri h tha: “Atëherë, përse t’i pranojmë kushtet e marrëveshjes kur janë në dëm të myslimanëve?” Pejgamberi m tha: “Unë jam i dërguari i Allahut, nuk e kundërshtoj Atë dhe Ai do të më ndihmojë.” Omeri h tha: “A na pate thënë se do të shkonim në Qabe ta kryenim umren?” Pejgamberi m tha: “Po, mirëpo a të thashë për këtë vit?” Omeri h tha: “Jo.” Pejgamberi m tha: “Do të shkosh në Meke dhe do ta kryesh umren në vitin tjetër.” Omeri h shkoi te Ebu Bekri ia bëri të njëjtat pyetje dhe përgjigjet ishin të njëjtat si të Pejgamberit.”[7]
Çfarë e nxiti Omerin të pyeste dhe të diskutonte me Pejgamberin? A nuk ishte dëshira për ta ndihmuar fenë e Allahut dhe vizita e Qabesë për ta adhuruar Allahun?
Mirëpo, Omeri, kur e pa që gaboi, nisi ta qortonte veten. E llogariti veten që kishte bërë gjynah, e kjo e bëri t’i shtonte veprat e mira që Allahu t’ia falte gabimin. Vetë Omeri h thoshte: “Punova vepra shtesë që ta shlyeja gabimin tim.” Në transmetimin tjetër që e shënon Ibn Is’haku transmetohet se Omeri h thoshte: “Prej asaj dite, për gabimin që e bëra e shtova sadakanë, agjërimin vullnetar, namazin vullnetar dhe lirimin e skllevërve.”
Ibn Haxheri, Allahu e mëshiroftë, ka thënë: “Punoi vepra të mira shtesë për shkak se e llogariti veten që kishte rënë në gabim, përndryshe ai është i justifikuar për pyetjet dhe diskutimin e tij, madje shpërblehet sepse ka bërë ixhtihad në këtë çështje.”[8]
Nëse gjeneratat e para në këtë mënyrë e trajtonin veten me gjërat që bënin ixhtihad në to (orvatjen dhe interpretimin e normave fetare në mënyrë të pavarur), atëherë vallë, si ishte gjendja e ndonjërit prej tyre kur e bënin gjynahun?
Abdullah ibn Amër ibn el-Asi e përshkroi me përshkrim të bukur shpirtin e besimtarit kur bie në gabim dhe tha: “Shpirti i besimtarit ikën prej gabimit me vrap më të shpejtë se zogu kur e gjuajnë për ta goditur.”[9]
Shpresoj që pajtohesh me mua në kuptimin e realitetit se ka dallim mes pikëpamjes së Abdullah ibn Amër ibn el-Asit për gjynahun në krahasim me pikëpamjen tonë.
Ndoshta njeriu e neglizhon madhësinë e gjynahut dhe nuk i kushton vëmendje, një rrezik për të cilin na paralajmëroi Bilal ibn Sadi, Allahu e mëshiroftë, i cili tha: “Mos shiko në madhësinë e gjynahut, por shiko se kujt po i bën gjynah.”[10]
Sulejman ibn Habibi, Allahu e mëshiroftë, thoshte: “Kur Allahu ia do të mirën robit të Tij, robi gjynahun e sheh si fatalitet. E, nëse Allahu ia do të keqen robit të Tij, robi gjynahun e sheh si të mirë në sytë e vet.”[11]
Imam El-Evzaiji, Allahu e mëshiroftë, e shprehu qartë rrezikun e përbuzjes së gjynahut dhe tha: “Thuhej se prej gjynaheve të mëdha është që njeriu ta përbuzë gjynahun që e bën.”[12]
Po ashtu tha: “Nga këmbëngulja në gjynah është që njeriu ta bëjë gjynahun dhe ta përbuzë atë.”[13]
E kur njeriu e zmadhon gjynahun te vetja e tij, e ngjall te vetja istigfarin (kërkimfaljen) dhe pendimin, të qarët dhe keqardhjen, këmbënguljen në dua dhe lutjen e Allahut që ta mbrojë nga e keqja e gjynahut, po ashtu, i jep njeriut kurajë dhe stimulim të fortë ta mposhtë epshin e tij.
Ndërsa, ata që e përbuzin rrezikun e gjynahut, e pastaj ndiejnë keqardhje dhe shprehin vendosmëri për t’u penduar, i sheh që vendosmëria e tyre është e dobët dhe se shumë shpejt zhduket para joshësve të mëkatit.
DR. MUHAMED ED DUVEJSH
Nga arabishtja: Irfan JAHIU
PJESË NGA LIBRI “RRUGA E SHPËTIMIT NGA E KEQJA E GJYNAHUT”
(Libri është i përkthyer në shqip)
[1] Buhariu (6308).
[2] Fet’hul Barij (11/105).
[3] Fet’hul Barij (11/105).
[4] Buhariu (6492).
[5] Zuhd, Ibn Ebi Asim (fq.69), El-Hilje, Ebu Nuajm (1/279).
[6] Ibn Ebi Shejbe (9/66), El-Hilje (1/33).
[7] Buhariu (2732), Muslimi (1785).
[8] Fet’hul Barij (11/347).
[9] Ibn el-Mubareku në librin ez-Zuhd (72).
[10] Ibn el-Mubareku në ez-Zuhd (71), Bejhakiu në Shuab el-Iman (7159).
[11] Ibn el-Mubareku në ez-Zuhd (70).
[12] Bejhakiu në Shuab el-Iman (7153).
[13] Bejhakiu në Shuab el-Iman (7154).
