Ngushëllimi i të thyerve shpirtërisht dhe largimi i mërzisë së tyre nuk përkufizohet vetëm në të folur, po ato mund të bëhen edhe me pasuri, nganjëherë me pozitë, e nganjëherë me këshillë dhe udhëzim. Mund të bëhet edhe me dua dhe me kërkimfalje për ta, me kryerjen e një shërbimi apo nevoje për ta. Pra sipas sasisë së imanit, bëhet edhe ngushëllimi dhe përkrahja, sa më i dobët që është imani, aq më e dobët do të jetë përkrahja dhe sa më i fortë që është imani, aq më e fortë do të jenë përkrahja dhe ngushëllimi.[1]
Prej mjeteve që ndihmojnë në aromatizimin e shpirtrave numërojmë:
- Ngushëllimi i atyre që i humbin të dashurit
Ajo që e qetëson shpirtin e thyer dhe të sprovuar me humbjen e të dashurve është ngushëllimi me butësi dhe me fjalë të mira.
Fjala e mirë të goditurin me fatkeqësi e forcon me lejen e Allahut, ia shton durimin dhe ia lehtëson dhembjet. Njeriu kur është vet është më i dobët, kurse kur i vjen ngushëllimi prej tjetrit, kjo e forcon dhe i jep fuqi për ta tejkaluar sprovën me lehtësi, qofshin ato edhe sprova të mëdha.
Kur ndërroi jetë e bija e udhëheqësit të myslimanëve, El-Mehdij, babai i saj aq shumë u mërzit, saqë njerëzit më herët nuk kishin pas dëgjuar për mërzi dhe pikëllim të tillë. Njerëzit filluan ta ngushëllojnë dhe një ditë për ngushëllim shkoi edhe IbënShejbe dhe i tha: “O prijës i myslimanëve, Allahu të shpërbleftë për fatkeqësinë që të goditi dhe pas saj ta shtoftë durimin! E lus Allahun të mos e pasojë sprovën tënde me ndëshkim dhe të mos e largojë prej teje begatinë! Shpërblimi i Allahut për ty është më i mirë sesa vajza jote dhe mëshira e Allahut për vajzën tënde është më e mirë sesa ti, dhe ajo që më së tepërmi e meriton të bëhet durim është durimi për atë që nuk ka kthim.” [2]
Nuk përcillet për ndonjë ngushëllim më të mirë dhe më të shkurtër se sa ky ngushëllim, dhe prijësit të myslimanëve, El-Mehdiut, nuk ia largoi mërzinë dhe ia shtoi qetësinë asnjë ngushëllim sikurse këto fjalë ngushëlluese të Ibën Shejbes, Allahu e mëshiroftë!
Nga të shprehurit e ngushëllimit të mirë është edhe ajo që thuhet për një endacak arab se ia tha njërit prej mbretërve, Abasit, që i kishte pas vdekur fëmija me emrin El-Abas dhe ngushëllimin ia shprehu me këto fjalë:
Pas vdekjes së Abasit shpërblimi është më i mirë për ty
E Allahu është më i mirë për Abasin se sa je ti.[3]
- Të kërkuarit e faljes kur gabon ndaj tjerëve dhe pranimi i faljeve kur të tjerët gabojnë ndaj teje
Përkujdesja për të kërkuar falje kur gabon është një prej mjeteve që i qetësojnë shpirtrat, sepse njeriu mund të gabojë me tjetrin gjatë sjelljeve të tij të përditshme dhe shpagimi i atyre gabimeve dhe mangësive është të kërkuarit e faljes.
Kjo njësoj vlen edhe atëherë “kur ndonjëri të dëmton e pastaj vjen dhe të kërkon falje, modestia jote të detyron të pranosh arsyetimin e tij, qoftë arsyetim i shëndoshë apo i kotë, dhe ti gjykon sipas të jashtmes, kurse për brendësinë e tij i mbështetesh Allahut dhe për atë gjykon Allahu.”[4]
- Këmbimi i dhuratave
Dhurata lë gjurmë të dukshme në ngushëllimin e shpirtrave dhe largimin e mërzisë, si dhe pastrimin e zemrave nga urrejtja dhe armiqësia. Enes ibën Maliku, Allahu qoftë i kënaqur prej tij!, përcillet të ketë thënë: “Fëmijët e mi, jepni dhurata njëri-tjetrit, sepse ajo e shton dashurinë mes jush!”[5]
Përcillet nga Ebu Jusufi, Allahu e mëshiroftë!, se prijësi i myslimanëve, Reshidi, i dhuroi pasuri me vlerë të madhe dhe ndërkohë ajo pasuri i arriti atij gjersa ishte në kuvend me shokët e tij, dhe njëri prej tyre i tha: “I Dërguari i Allahut, lavdia dhe paqja e Allahut qofshin mbi të!, ka thënë: “Shokët tuaj të ndejës janë ortakët tuaj në ndarje të dhuratës.”[6]Ebu Jusufi iu përgjigj: “Hadithi nuk ka ardhur për dhurata të tilla, po për dhurata të lehta dhe të vogla dhe për ato gjëra që hahen dhe pihen dhe që shpirtrat të qetësohen dhe kënaqen me dhënien e tyre.”[7]
- Buzëqeshja
I Dërguari i Allahut, lavdia dhe paqja e Allahut qofshin mbi të!, ka thënë: “Buzëqeshja jote në fytyrën e vëllait tënd për ty është sadaka!”[8], që nënkupton se shpërblehesh për paraqitjen e buzëqeshjes dhe gëzimit kur e takon vëllain tënd mysliman sikurse shpërblehesh për sadakanë,[9] duke shtuar se prej meritave të buzëqeshjes është edhe ajo se i qetëson shpirtrat dhe e shton dashurinë.
Ibën Ujejneh, Allahu e mëshiroftë!, thotë: “Buzëqeshja është mjet për gjuetinë e dashurisë.” Ndoshta të rastis të takosh dikë në rrugë duke qenë ti në pikëllim, mërzi dhe dëshpërim, dhe ai të buzëqeshë në fytyrën tënde, e ti të ndjesh brenda teje se mërzia shkoi dhe brenga u largua.
Përcillet për Muadh ibën Xhebelin, Allahu qoftë i kënaqur prej tij!, të ketë thënë: “Kur takohen dy myslimanë dhe i buzëqeshën njëri-tjetrit në fytyrë dhe përshëndeten me dorë, bien gjynahet e tyre ashtu si bien gjethet e pemës.”[10]
Buzëqeshja pra e përhap dashurinë në mes myslimanëve, i qetëson shpirtrat e tyre, si dhe përçon qetësi në zemrat dhe shpirtrat e tyre.
- Kryerja e nevojave apo shërbimeve të njerëzve
I Dërguari i Allahut, lavdia dhe paqja e Allahut qofshin mbi të!, nuk ndjente neveri të ecë me të vejat dhe të mjerët dhe t’i kryen nevojat e tyre dhe të jetë në shërbim të tyre.[11]
Hakim ibën Hizami, Allahu e mëshiroftë!, thotë: “Nuk ka ditë që jam gdhirë në të dhe te dera ime nuk kam gjetur nevojtar vetëm se e kam ditur se kjo është nga fatkeqësitë për të cilën kërkoj nga Allahu shpërblim.”[12]
Muhamed ibën Abdulvahid ez-Zahid, Allahu e mëshiroftë!, tha: “Braktisja e të drejtave të vëllezërve myslimanë është nënçmim, kurse kryerja e nevojave dhe të qenurit në shërbim të tyre është krenari, andaj falënderoni Allahun për të dhe nxitoni t’i kryeni nevojat e nevojtarëve.”[13]
Ecte Bakiju ibën Mehled, Allahu e mëshiroftë!, me të dobëtin nëpër errësirë në Ishbilija[14], me tjetrin shkonte deri në Ilbijrah[15] dhe me gruan e mjerë dhe të dobët në Xhejan[16], që t’i kryen nevojat e tyre.[17]
I ndihmonte njerëzit dhe ishte në shërbim të tyre edhe përskaj adhurimeve të shumta, nxënësve të dijes që ishin numër të madh dhe merrnin prej tij dituri, dhe angazhimit të tij në kërkimin e diturisë dhe shkrimit të librave.
- Vizita e njëri-tjetrit
Vizita e të sëmurit kur sëmuret dhe vizita e vëllezërve myslimanë gjatë kohërave të lira ka ndikim të madh në largimin e mërzisë dhe në shtimin e dashurisë dhe miqësisë.
- Të kuptuarit e mentaliteteve
Shpirti i njeriut është si deti, mes veti shpirtrat dallojnë me dallimin e njerëzve, atë që e dëshiron njëri nuk i përshtatet tjetrit.
Të vërtetën e tha Shebib ibën Shejbe, Allahu e mëshiroftë!, kur tha: “Mos u ul me dikë që nuk i përshtatesh atij, nëse dëshiron ta takosh injorantin me dije, të shkujdesurin me njohuri, të paaftin me argument, ke për ta dëmtuar atë që ulesh me të.”[18]
Hasan ibën Seid el-Mehzumij, Allahu e mëshiroftë!, kur dëshiroi të ndërton xhami, i erdhi një grua me një petk që dëshironte t’ia shet dhe ato të holla t’i jep për ndërtimin e xhamisë. Petku vlerën reale e kishte jo më shumë se gjysmë dinari, mirëpo që t’ia kënaqë zemrën dhe t’ia qetësojë shpirtin, e bleu petkun e saj për një mijë dinarë dhe e ruajti atë petk si qefin për të.[19]
- Fshehja e meritës dhe bamirësisë gjatë qetësimit të shpirtit
El Ka’kaë ibën Shevrin, Allahu e mëshiroftë!, kur i shkonte ndonjë njeri e ulej me të, i jepte pjesë nga pasuria e tij, i dilte në krah kundër armikut të tij, ndërmjetësonte për nevojat e tij dhe pas ndejës largohej prej tij duke e falënderuar.[20]
Këto ishin disa nga mjetet që i qetësojnë shpirtrat dhe ndjenjat e njerëzve dhe e lus Allahun që të gjithëve të na bëjnë dobi!
Nuk duhet harruar se të gjithë, i sëmuri, i brengosuri, i pikëlluari, mjeku, punëtori, thirrësi, pasaniku, fukaraja, i moshuari, i riu, kanë nevojë për fjalë të mira, buzëqeshje që shkëlqen dhe sjellje të mirë. Të gjithë kemi nevojë për këto adhurime. Prandaj duhet të gjithë të mundohen ta ringjallin këtë adhurim te fëmijët, të mëdhenjtë, të sëmurët dhe të shëndoshët, te nxënësit dhe mësuesit, te dijetarët dhe injorantët, tek ai që ia qëlloi dhe tek ai që gaboi.
Fëmija kur të rritet ndoshta mund të bëhet dijetar dhe njeri me peshë dhe i dobishëm për umetin e tij dhe shkak të bëhet një fjalë stimuluese që e dëgjon prej mësuesit apo prej ndonjërit prej prindërve të vet.
Të sëmurin që e mundojnë dhembjet mund të shërohet dhe të shëndoshet me një fjalë stimuluese, lutje të mirë, buzëqeshje të sinqertë nga vizituesit.
Mëkatari dhe gjynahqari mund të përmirësohet dhe të drejtohet me një këshillë të bukur, rikujtim të dobishëm dhe udhëzim të drejtë.
Patjetër duhet të shfrytëzohet situata kur njeriu është më i dobët që ta lidhim me Allahun, sepse Allahu është shpresa dhe ngushëllimi për të thyerit dhe të dëshpëruarit dhe Allahu është Ai që e largon të keqen: “A ka më të mirë se Ai që i vjen në ndihmë nevojtarit të këputur, kur i lutet Atij, që jua largon të keqen.” (En-Neml: 62) Po ashtu, duhet rikujtuar të sprovuarve shpërblimin e madh që e marrin të sprovuarit ashtu siç erdhi në hadithin që e përcjellë Ebu Hurejre dhe Ebu Seidi, Allahu qoftë i kënaqur prej tyre!, se i Dërguari i Allahut, lavdia dhe paqja e Allahut qofshin mbi të!, ka thënë: “Gjithçka që e godet myslimanin, qoftë lodhje, sëmundje, brengë, pikëllim, dëm, mërzi, madje qoftë edhe një gjemb që e shpon, nëpërmjet tyre Allahu ia shlyen mëkatet.”[21]
Sa njeriut gjendja e tij i ka ndryshuar dhe çështjet e tij janë përmirësuar për shkak të ndonjë sprove të dhembshme që e ka goditur dhe stimulimit të tyre për durim dhe përqendrim, madje kjo është detyrim, derisa të mos bëhen prej atyre që kur vijnë sprovat, krizat dhe erërat e fatkeqësive dhe sprovave i marrin dhe i bartin me vete.
E lus Allahun të na ruajë nga sprovat dhe fitnet që duken dhe nga ato që nuk duken dhe të na i bashkojë zemrat tona e të na pajtojë mes vete dhe të na bëjë prej të udhëzuarve dhe që i udhëzojnë të tjerët dhe jo prej të devijuarve dhe që i devijojnë të tjerët!
Paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi Muhamedin, birin e Abdullahut dhe robin e Allahut, dhe mbi ata që e pasojnë rrugën e tij deri në Ditën e Kiametit!
Dr. Muhamed el Munexhidi
Nga arabishtja: Irfan JAHIU
(Pjesë nga libri: Ngushëllimi i shpirtrave dhe largimi i mërzisë)
[1]El-Fevaid (171).
[2]Tarih et-Taberij (4/593).
[3]Uefejatel-Eajan (4/43).
[4]Medarixh essalikin (2/337).
[5]Buhariu në El-Edebuel-Mufrad (595), shejh Albani e vlerësoi si të saktë.
[6]Ibën Abdulber tha se zinxhri i hadithit ka dobësi, Et-Temhid (21/124).
[7]Sherh Ibën Batal, (7/125).
[8]Tirmidhiu (1956), shejh Albani hadithin e vlerësoi si të saktë.
[9]Fejdul Kadir (3/297).
[10]Ibën Eb iDunja në librin e tij “El-Ihvan” (114), dhe Hanadi në “Zuhd” (1028).
[11]Nesaiu (1414), shejh Albani e vlerësoi si të saktë.
[12]Sijerul ealam ennubela (3/51).
[13]Tabakatel-Hanabile (2/66), Sijerul ealam ennubela (15/510).
[14]Është qytet prej qyteteve më të mëdha në Endelus, Spanjë. Shih “El Ensab” të Sem’anit (1/256), “Mu’xhemu el Buldan” (1/195) (sh.p).
[15]Qytet në Endelus, Spanjë. Shih “Mu’xhemu el Buldan” (1/244) (sh.p).
[16]Qytet prej qyteteve të mëdha të Endelusit – Spanjës. Shih: “El Ensab” (3/450), dhe “Mu’xhemu el Buldan” (2/195) (sh.p).
[17]Sijerul ealam ennubela (13/295).
[18]Adabel-Ushreh (47).
[19]Shih: Sijerul ealamu ennubela (18/266).
[20]El-Kamil, Lil Mubrid (1/143).
[21]Buhariu (5642).
