Habia që përjetuam nga ajo që bënë SHBA-të në Sulejmanie, në të vërtetë nuk është një habi si ajo që do kishim ndaj një gjëje të papritur kjo është habi e të habiturëve! Sidoqoftë Turqia është vend i të habiturëve. Pas rënies së Sovjetëve e deri sot bota po përjeton një ndërrim të madh, rrjedha historike shkonte shtigjeve të reja, nuk doli kush të ketë kuptuar drejtë se çka është duke ndodhur. Nuk them për njerëzit në veçanti, por them për drejtimet politike dhe ideore.
Me grushtshtetin e vitit 1980, e Majta pat përjetuar një disfatë të plotë, vala që ngjitej në vitet e ‘80 ishte liberalizmi, këte e pasoi islam-izmi.
Liberalizmi: ishte gomë shpëtimi për fatet vetanake e atyre që vinin nga e Majta. Duke brohoritur për shoqëri, ata nuk kishin jetuar rinitë e tyre ashtu që liberalizmi, i cili nxirrte në pah individin, i’u bë atyre ilaç. Poashtu liberalizmi jo vetëm individin por i shenjtëronte edhe prosperitetin materialist, kënaqësitë e kësaj bote dhe si e tillë ajo jipte një mundësi ideologjike të paparë për të nxjerrë idhtinë e së kaluarës.
Ata që vazhduan të definojnë veten ende si të majtë, me qëllim të rifreskimit të fjalorit ata i ndryshuan termet, që u kishte kaluar moda, me ato që në atë periudhë ishin në ngritje e sipër: çdokush filloi të fliste për “shoqëri civile”, “qeverisje lokale”, “identitet”. Edhe islam-izmi u rifreskua në fjalor gjatë viteve ’80, u largua nga vija nacionaliste dhe shtetërore e viteve ’60 dhe ’70, bile fitoi pak dukje të një politike kritikuese. Fitoi për të fituar, por nuk mundi të bën rrugë të gjatë me termet e saponjoftuara dhe pas pak kohe filluan të bëjnë patinazh rreth të njëjtave. Partia Refah fliste për “Rendin e Drejtë” (Adil Duzen), në rrafshin popullor për rreth “Milli Gorus”-it veçoritë nacionaliste ruanin rëndësinë e tyre por
islamizmi si një drejtim ideor dita ditës transformohej në një version të liberalizmit ekonomik.
Maja të cilën e gjeti Ozali në të Djathtën Qendrore ndikoi në islamizmin më shumë se sa që duket nga jashtë. Ata që prodhonin ide në emër të islamizmit zgjodhën që kërkesat politiko-shoqërore nga kundritë e fetarëve ndaj revolucionit republikan, kryesisht të jenë nga liberalizmi ekonomik.
Pra, pasi që pengesa për realizmin e kërkesave të fetarëve ishte ‘ideologjia zyrtare” dhe
formimi i shtetit që pasoi, zgjidhja do ishte zvoglimi i shtetit. Tezat e ofruara nën titullin “rënia e modernizmit si dhe polemikat e shumta që nuk kishin të mbaruar, nuk shkuan më tej se nxorri të keqen e gjërave që ju imponuan fetarëve në emër të modernizimit. Muslimanët shumë kishin heqë nga modernizimi dhe pasi tani kishte rënë mund të rehatoheshin. Edhe “rënia e shtetit nacional” kishte një kuptim të përafërt me këtë. Kur
ndodhi 28 shkurti gjendja ishte kjo përafërsisht.
Mu për këtë shkak nuk është i çuditshëm evolucioni i madh dhe i shpejtë i islamizmit në Ozalizëm pas 28 shkurtit. Në fund të viteve të nëntë-dhjeta edhe në emër të së majtës nuk mbeti të flitet për tjetër gjë pos një të folurit gjysmak që përbëhej nga çështjet e BE-së dhe asaj kurde.
Nga ky aspekt, 11 shtatori u bë një kthesë e madhe. Në Perëndim, në emër të luftës kundër terrorit, liberalizmi u zbrit në pozicionin e liberalizmit ekonomik. Islami u regjistrua, drejtpërdrejtë, si një armik i ri. U bë zor të flitet diç edhe në emër të së majtës e edhe në emër të islamizmit.
Arena politike e të së majtës u ngushtua nga brenga për të mos qenë në të njëjtin front me Islamin.
Perëndimi humbi besueshmërinë e vjetër për ata që pretendonin të flitnin diç në emër të Islamit.
Prapëseprapë çdonjëri orvatej të vazhdonte në rrugën e vet sikur asgjë nuk kishte ndodhur. Menjëherë pas kësaj erdhi okupimi i Irakut. Në të vërtetë okupacioni i mblodhi nën një ombrellë; ata që definonin veten si të majtë, ata që nga liberalizmi kuptonin edhe liberalizmin politik dhe ate kritik, dhe ata që vinin nga një e kaluar islamiste.
Me liberalët që mbanin anën e SHBA-ve definitivisht u ndanë rrugët, por rreth e përqark puna shumë u përzi, u ba tepër zjarr e tym. Në kësisoj kushte u bë mjaft vështirë definimi i pozicionit dhe dhënia kuptim e të njëjtit. Nuk kishte përgatitje të mjaftueshme për prodhim të politikës dhe mendimeve përballë imperializmit të përbërë nga bota njëpolëshe, hegjemonia liberale dhe imperisë të SHBA-ve. Aktualisht nuk ka. Pika që e mundon të majtën është se kjo ka të bëjë edhe me çështjen kurde. Për ato që vijnë nga një e kaluar islamiste puna është edhe më e ngatërruar; një e kaluar që shkon deri në luftën kundër komunizmit, e ringjalur me Ozalizmin, që e shihte për lavdërim faktin se në banknotën e dollarit është i i shkruar emri i Zotit. Me qenë përballë me SHBA-në që i lakmonte gjatë tërë gjeneratës politike të gjelbërt, është një punë e përzier. Mu për këte ende janë në shumicë ata që qëndrimin e tanishëm të SHBA-ve ndaj Turqisë, ende nuk e besojnë, nuk mund ti japin një kuptim, apo që duan ta shohin si një rrjedhë anësore. Mu për këte pjesa e madhe e islamistëve të mëparshëm, të pozitës, mund ende të mendojnë se të kish kaluar Tezkereja (leja që kërkonin SHBA-të nga Turqia për stacionim të ushtarëve etj. sh.p.) nuk kishin ardhë punët deri në këtë pikë. Mos të orvatemi të bindim veten, zhvillimet e fundit janë serioze, ato nuk mund lehtë të sqarohen me koincidencë, lokal, me thyerjen e shpresës të SHBA-ve, e as se kjo është veprim radikal i kësaj thyerje shprese. Të folurit me këto terme për ato që përdorin fjalor diplomatik është e kuptueshme dhe me thënë të vërtetën në këto kushte që jemi, është një qasje mjaft e mençur. Por gjendja është tejet serioze dhe mu tani është koha që çdo gjë ta mendojmë prej së pari. Ardhmëria e atyre që jetojnë në këtë gjeografi kalon nëpër të qenurit kundër okupacionit të SHBA-ve në këto treva dhe të mbrojtjes deri në fund të paqës rajonale. E kundërta e asaj që pretendojnë ata që duan ta bëjnë Turqinë një shkallë për ngritje të imperializmit të SHBA-ve, e ardhmja e Turqisë kalon nëpër insistimin për paqë në rajon. Kjo nuk është një iluzion por mu e kundërta, kjo është alternativa më realiste, në të kundërtën nuk do ketë mundësi të flitet për një Turqi. Tani SHBA-të orvaten që të shtyjnë Turqinë që me të shpejtë të marrë pozicion, të provokojnë. Në planin afatshkurtër duhet që mos të hyjmë në këtë lojë. Në planin afatmesëm dhe afatgjatë, ejani që çdo send prej fiillimit ta polemizojmë; njëzet vjetët e fundit i kaluam si të kotur, duke u bërë se jemi duke menduar, se jemi duke polemizuar. Të ndalemi dhe sërish të mendojmë; si të bëjmë një jetesë në një shtet sekular pa ofenduar muslimanë, si mund të bashkëjetojmë në të njëjtin shtet me kurdët dhe me tjera përkatësi kulturore, pa grindje dhe pa përleshje, si mund që të bëjmë një solidaritet me fqinjët, në vend se të vijmë me ta fyt për fyti, dhe krejt këto seriozisht dhe sinqerisht t’-i flasim. Duhet pasë patjetër një rrugëdalje tjetër nga kjo fortunë, pa shëndrimin e Turqisë dhe rajonit në një zonë luftarake. Turqia nuk ka një hartë rruge. Mos të heqim dorë nga dallimet tona ideore por ama për të mbijetuar patjetër një hartë rruge ta gjejmë. Mos të harrojmë se kohën që patëm e harxhuam pa dhimbsur, tani më nuk kemi shumë kohë.
Nuray Mert
Përktheu: Ramadan Ramadani
18.7.2003
Albislam.com
