- Atij që Allahu ia mundësoi të bëjë adhurime në Ramazan dhe të shfrytëzojë çdo ditë e natë të këtij muaji që sa më tepër t’i afrohet Allahut, duhet të vazhdojë me të njëjtin ritëm edhe pas përfundimit të muajit Ramazan, të kapet për litarin e Allahut në rrugëtimin e tij për në rrugën e drejtë dhe mos të lakojë prej saj.
- Qëndrueshmëria në fe është krenaria më e madhe dhe mirësia më e lartë e Allahut për njeriun.
Vetëdijesimi fetar rreth këtij realiteti e bëri Sufjan ibn Abdullah Thekafiun të kërkojë prej Pejgamberit, alejhi selam, t’ia mësojë një fjalë gjithëpërfshirëse e të mjaftueshme për çështjen e Islamit, që të mos pyesë për të askënd tjetër pas tij. Sufjani tha: “O i Dërguar i Allahut, më thuaj në Islam një fjalë që të mos pyes për të askënd pas teje?” Pejgamberi, alejhi selam, tha: ”Thuaj besova Allahun, pastaj përqendrohu në të”.[1]
Allahu thotë: “Prandaj qëndro i patundur në udhën e drejtë, ashtu siç je i urdhëruar. Ashtu le të veprojnë edhe besimtarët që janë me ty, e mos i kaloni kufijtë, se Ai, me të vërtetë, i sheh mirë ato që punoni ju”. (Hud, 112)
Allahu thotë: “Me të vërtetë, atyre që thonë: “Zoti ynë është Allahu”, e pastaj vazhdojnë të vendosur në rrugën e drejtë, do t’u zbresin engjëjt (para vdekjes) e do t’u thonë: “Mos u frikësoni dhe mos u pikëlloni!… ” (Fusilet, 30)
Omeri kur ishte në minber e lexoi këtë ajet e pastaj tha: “Përqendrohuni në rrugë të drejtë duke e adhuruar Allahun me sinqeritet dhe mos i bëni dredhitë e dhelprës”.[2]
Ibn Abasi tha: “Ata u përqendruan në kryerjen e detyrimeve fetare.”
Katade (Allahu e mëshiroftë!) tha: “U përqendruan në adhurimin e Allahut.”
Hasan Basriu (Allahu e mëshiroftë!) pasi që e lexonte këtë ajet thoshte: “O Allah! Ti je Zoti ynë, jepna përqendrim në fe.”[3]
Qëllimi ajetit është: “Përqendrohuni në fe dhe në adhurimin e Allahut, duke qëndruar të patundur në udhën e drejtë, pa lakuar në të djathtë dhe në të majtë. Deri këtu arrihet me veprimin e gjitha adhurimeve të jashtme e të brendshme dhe braktisjen e gjitha gjërave të ndaluara.”[4]
- Myslimani qëndron stoik në adhurimin e Allahut gjithmonë deri sa t’i vijë vdekja. Veprimtaria e besimtarit nuk ndërpritet deri sa t’i vijë exheli, ashtu si Allahu thotë: “Dhe adhuroje Zotin tënd derisa të të vijë vdekja!”. (El Hixhr, 99)
Hasan Basriu (Allahu e mëshiroftë!) thotë: “Për besimtarin nuk ka kohë e cila përfundon, derisa t’i vjen vdekja”, e pastaj e lexoi këtë ajet.[5]
Abdurrahman ibn Mehdij (Allahu e mëshiroftë!) thoshte: “Po t’i thuhej Hamad ibn Selemes: do vdesësh nesër; nuk kishte çfarë të shtojë asgjë më tepër prej veprave të mira (sepse gjithë kohën e shfrytëzonte në adhurim).”
Imam Dhehebiu (Allahu e mëshiroftë!) thoshte: “Koha e tij ishte e mbushur me adhurime dhe dhikër.”[6]
Prej lutjeve të Pejgamberit, alejhi selam, ishte: “O Allah! Kërkoj përqendrim në çdo çështje (të fesë, dynjasë dhe ahiretit) dhe vendosmëri në veprimin e drejtë.”[7]
Ibn Kajimi (Allahu e mëshiroftë!) thotë: “Ambicien e lartë qëllimi pastër e bën frytdhënëse. Kur bashkohen ambicia e lartë dhe qëllimi i pastër, njeriu e arrin kulmin e asaj që e synon.”[8]
- Myslimani vazhdimisht është në adhurim; prej një adhurimi kalon në adhurim tjetër, e prej një nënshtrimi ndaj Allahut kalon në nënshtrim tjetër. Përgjatë gjithë jetës së tij mundohet të shtojë prej veprave të mira. Përfundon një sezon prej sezoneve të mirësisë, por nuk përfundon adhurimi në përditshmërinë e tij. Ai vazhdon deri në frymëmarrjen e fundit. Adhurimi jonë nuk kufizohet me muajin Ramazan, sepse Zoti i Ramazanit është edhe Zoti i Shevalit dhe i muajve të tjerë. Myslimani detyrohet ta adhurojë Allahun gjatë tërë vitit, ashtu si Allahu thotë: “Thuaj: “Në të vërtetë, namazi im, kurbani im, jeta ime dhe vdekja ime, i përkasin vetëm Allahut, Zotit të botëve. Ai nuk ka asnjë ortak. Kështu jam urdhëruar dhe unë jam i pari që i nënshtrohem Atij”.” (El Enam, 162-163)
Sa rob i keq që është robi që e njeh Allahun veç në Ramazan!
Prej shenjave të zhgënjimit është njeriu të kthehet në vepra të liga menjëherë sa të përfundojë muaji Ramazanit. E lusim Allahun të na mbrojë nga zhgënjimi!
- Allahu në Kuran e solli një shembull që nëpërmjet tij i paralajmëroi besimtarët për një realitet që ka të bëjë me thyerjen e betimit (apo marrëveshjes) pas vërtetimit të tij, apo me braktisjen e adhurimit pasi që është bërë më herët, apo me prishjen e veprave të mira duke i bërë disa vepra të këqija. Allahu thotë: “Mos u bëni si ajo gruaja që e shprish dhe e bën fije-fije atë që e ka tjerrë fort… ” (En Nahl, 92); do të thotë ajo e shprishi pasi që më herët e tjerri. Qëllimi këtu është të paralajmërohet besimtari të respektojë marrëveshjen, e jo ta prishe atë pasi që e lidhi.
Disa thanë se bëhet fjalë për një grua kokëbosh e budalla prej fisit kurejsh e cila kishte probleme me vesvese. E merrte boshtin prej druri që përdorej për tjerrje dhe me të tjerrte leshin, fijet e pambukut dhe qimet. Po ashtu i urdhëronte shërbëtoret e saj të veprojnë të njëjtë gjë. Ato nisnin me tjerrje prej mëngjesit e deri në mesditë, saqë kur ishin gati të kryejnë me tjerrje ka fundi ditës, ajo e shprishte krejt atë që e kishin tjerrë tanë ditën dhe e bënte fije fije ashtu si ishte në fillim. Pastaj sërish niste me tjerrje dhe në fund prapë e prishte atë që e kishte tjerrë gjithë ditën. Kështu vepronte çdoherë dhe për çdo ditë. E neve Allahu nëpërmjet rrëfimit për këtë grua na tregoi që marrëveshjet apo besatimet duhet të respektohen e jo të prishen pasi që janë lidhur. Allahu i paralajmëroi besimtarët t’i ngjasojnë kësaj gruaje, me mosrespektimin e marrëveshjeve dhe me braktisjen e adhurimeve. Të mos respektosh marrëveshjen pasi që është vërtetuar dhe të braktisësh adhurimin pasi që e ke vepruar nuk është prej cilësive të njerëzve të mençur. Kurse ai që vepron ashtu përfshihet në kategorinë e njerëzve të qortuar.[9]
- Pejgamberi, alejhi selam, porositi të jemi të kujdesshëm në raport me adhurimin, mos ta braktisim atë pasi që njëherë e vepronim.
Përcillet se Pejgamberi, alejhi selam, e porositi Abdullah ibn Amrin dhe i tha: “O Abdullah, mos u bëj si filani i cili ngrihej natën e pastaj e braktisi namazin e natës.”[10]
Hadithi tregon që “pëlqehet e mira të veprohet në vazhdimësi, pa e tepruar duke i kaluar kufijtë, pasi që njeriu veç më është mësuar me të.”[11]
Myslimani kur fillon me adhurim nuk e braktis atë më; “bile përkundrazi, mundohet çdo ditë të ngrihet në shkallët e mirësisë, me shpresë që Allahu t’ia mundësojë që jetën e tij ta përfundojë me vepra të mira.”[12]
Aisha i tregon që Pejgamberi, alejhi selam, kur e bënte një vepër e përforconte atë.[13]
Pejgamberi, alejhi selam, tha: “Vepra më e dashur tek Allahu është ajo e vazhdueshmja, edhe nëse është e vogël.”[14]
Prej lutjeve të Pejgamberit, alejhi selam, ishte: “O Allah! Kërkoj mbrojtjen Tënde prej devijimit pas udhëzimit.”[15]; që nënkupton të kthehet nga diçka e mirë në të keqe si të kthehet nga imani në femohim (kufër), apo nga nënshtrimi në adhurime në gjynah, apo nga shtimi në pakësim. Do të thotë njeriu të bie më poshtë pasi që ishte më lartë. Pasi që ishte në gjendje të mirë, zmbrapset dhe kthehet mbrapa.[16]
- Një prej shkaqeve më të mëdha të qëndrueshmërisë në fe është lutja për ndihmën e Allahut. Myslimani e lut Zotin e tij t’i ndihmojë të jetë i qëndrueshëm dhe i vazhdueshëm në adhurime. Në çdo namaz kur lexojmë suren El Fatiha themi: “Vetëm Ty të adhurojmë dhe vetëm prej Teje ndihmë kërkojmë. Udhëzona në rrugën e drejtë!” (El Fatiha, 5-6)
- Qëndrueshmëria në fe nuk vjen shkaku i fuqisë sonë, po krejtësisht është dhunti e Allahut për neve. Allahu tregoi në Kuran për besimtarët se në lutjet e tyre thonë: “O Zoti ynë! Mos lejo që zemrat tona të shmangen (nga e vërteta), pasi na ke udhëzuar në rrugën e drejtë, dhe jepna mëshirë prej Teje; vërtet, Ti je Dhuruesi i Madh” (Ali Imran: 8)
Prej lutjeve profetike ishte: “O Allahu im! Mëshirën Tënde e shpresoj, mos më lër të mbështetem në veten time as sa një përpëlitje e syrit.”[17]
Pejgamberi m shpeshherë lutej me këto fjalë: “O Rrotullues i zemrave, përqendroma zemrën time në fenë Tënde.”[18]
- Pejgamberi, alejhi selam, i porositi sahabët me fjalët: “Nëse njerëzit e ruajnë (grumbullojnë) arin dhe argjendin, ju ruani e mbani mend këto fjalë: ‘O Allah! Kërkoj përqendrim në çdo çështje (të fesë, dynjasë dhe ahiretit) dhe vendosmëri në veprimin e drejtë.”[19]
Ibn Kajimi (Allahu e mëshiroftë!) thotë: “Feja sillet rreth dy themeleve: vendosmërisë dhe qëndrueshmërisë. Kur robi përkrahet me vendosmëri dhe qëndrueshmëri, veçse e ka marrë përkrahjen me mbështetje dhe sukses.”[20]
- Prej shkaqeve të qëndrueshmërisë është përpjekja dhe vendosmëria e sinqertë, ashtu si Allahu thotë: “Ata që luftojnë për çështjen Tonë, sigurisht, Ne do t’i udhëzojmë drejt udhëve Tona. Vërtet, Allahu është me punëmirët!” (El Ankebut, 69)
- Prej shkaqeve të qëndrueshmërisë në fe është shoqërimi me njerëz të mirë dhe që janë në rrugë të drejtë. Realisht kjo është mbështetja më e mirë për të qenë i qëndrueshëm në fe pas lutjes për ndihmën e Allahut. Një prej faktorëve që e lehtëson adhurimin dhe qëndrueshmërinë në Ramazan, pas suksesit prej Allahut, është numri i madh i adhuruesve dhe namazfalësve në Ramazan. Me të vërtetë vetmia çon në ashpërsi dhe s’ka dyshim që ujku e ha delen që largohet prej kopesë.
Dr. Muhamed el Munexhidi
Nga arabishtja: Irfan Jahiu
[1] Muslimi (38).
[2] “Tefsir Taberiu” (20/425).
[3] “Tefsir Taberiu” (20/425).
[4] “Xhamiu el Ulumi vel Hikemi”, Ibn Rexheb (1/510).
[5] “Letaifu el Mearif, Ibn Rexheb (fq. 223).
[6] “Sijer Ealam En Nubela” (7/447).
[7] Tirmidhiu (3407), Nesaiu (1304), Albani e vlerësoi hadithin të saktë.
[8] “El Fevaid” (fq. 200).
[9] “Tefsir Taberiu” (14/342), “Tefsir Bagaviu” (5/39), “Tefsir Ibn Kethir” (4/599).
[10] Buhariu (1152), Muslimi (1159).
[11] “Fet’hul Barij”, Ibn Haxheri (3/38).
[12] “Et Tevdih li Sherh el Xhami’ Es Sahih”, Ibn Mulekkin (9/125).
[13] Muslimi (746).
[14] Buhariu (6464), Muslimi (782).
[15] Muslimi (1343), Tirmidhiu (3439).
[16] “Shanu ed Dua”, Hatabiu (fq. 180), “Sherh en Nevevij ala Muslim” (9/111), “Sherh el Mishkah”, Et Tibij (6/1893).
[17] Ebu Davudi (5090), Albani e vlerësoi hadithin të mirë.
[18] Tirmidhiu (2140), hadithi gjendet në “Sahih El Xhami’ ” (7987).
[19] Ahmedi (17114), Ibn Hiban (935), Albani në “Es Sahiha” (3228)..
[20] “Udetu Es Sabirin” (fq. 110).
