Për këtë virtyt dhe moral, Islami u përkujdes me përkujdesje të veçantë, derisa ligjëroi edhe dispozita për raste të ndryshme, prej të cilave të t’i përmendim disa në vijim.
Pëlqehet ngushëllimi i familjes së të vdekurit, për t’ua larguar mërzinë, për t’i ngushëlluar, për t’i nxitur në durim dhe për t’ua larguar mërzinë për humbjen e të ndjerit të tyre.
Për gruan e divorcuar që burri nuk ka bërë marrëdhënie me të, u ligjërua t’i jepet gjysmë mehri, t’i largohet mërzia dhe t’i rehatohet shpirti i saj i thyer. Allahu tha: “Në qoftë se i ndani gratë para se të keni marrëdhënie me to, por ia keni caktuar shumën e dhuratës martesore, atëherë atyre u përket gjysma e dhuratës.” (El-Bekare: 237)
Gjithashtu feja e Allahut erdhi me ligjërimin dhe vërtetimin e shpagimit me të holla për të vrarin gabimisht, për t’i qetësuar shpirtrat e familjes së të vrarit dhe për t’i rehatuar ndjenjat e tyre.[1]
Për ta vërtetuar rëndësinë e këtij morali dhe për ta qartësuar vlerën e tij, prej udhëzimeve të para hyjnore për të Dërguarin e Allahut, lavdia dhe paqja e Allahut qofshin mbi të!, në fillim të shpalljes ishte që të ngushëllohet ai që ka nevojë të ngushëllohet, largimi i mërzisë dhe qetësimi i ndjenjave të tij. Allahu tha: “Prandaj, mos e shtyp jetimin, lypësin mos e shtyj me ashpërsi” (Ed-Duha: 9-10), që nënkupton se sikurse ishte Muhamedi, lavdia dhe paqja e Allahut qofshin mbi të!, jetim dhe Allahu e strehoi, edhe ai të mos e shtypë jetimin dhe të mos e përbuzë atë, por të përkujdeset për ndjenjat e tij dhe t’i qetësojë ato, të sillet mirë, të bëhet i butë me të dhe të veprojë me të ashtu siç dëshiron që të sillet dikush me fëmijën e tij pas vdekjes së tij.[2]
Allahu ndaloi dëbimin dhe fyerjen e lypësit dhe e porositi të Dërguarin e Tij, lavdia dhe paqja e Allahut qofshin mbi të!, të sillet mirë dhe të përkujdeset për ndjenjat e tij, që lypësi përveç përbuzjes së lypjes të mos e shijojë edhe përbuzjen e dëbimit. Kjo është edukatë e lartë islame.
Allahu e qortoi të dërguarin e tij, Muhamedin, lavdia dhe paqja e Allahut qofshin mbi të!, për shkak se ia kishte kthyer shpinën sahabiut të verbër, Abdullah ibën ummi Mektumit, Allahu qoftë i kënaqur prej tij!, atëherë kur i dërguari ia ktheu shpinën atij për t’i ftuar në fenë e Allahut kurejshitët, me shpresë se me pranimin e fesë nga ana e tyre, mos vallë po e pranon edhe dikush tjetër Islamin. Dhe kur Pejgamberi ishte duke biseduar me ata, Ibën ummi Mektumi i tha: “O i dërguari i Allahut, më mëso nga ajo që Allahu të ka mësuar!” I dërguari e urreu ndërprerjen e fjalimit që ia bëri ai, dhe ashtu ia ktheu shpinën. Allahu zbriti ajete përmes të cilave e qortoi Muhamedin, duke i thënë: “Ai u vrenjt dhe ktheu kurrizin, kur i erdhi pranë i verbri. E ku e di ti, ndoshta ai dëshironte të pastrohej (nga gjynahet) ose të merrte këshillë, e këshilla t’i sillte dobi atij?!” (Abese: 1-4)
Imam Kurtubiu, Allahu e mëshiroftë!, në komentin e ajetit tha: “Allahu e qortoi veprimin e tij me qëllim që të mos thyen zemrat e besimtarëve.”[3]
Prandaj edhe përkujdesja e të Dërguarit të Allahut, lavdia dhe paqja e Allahut qofshin mbi të!, për ta përhapur këtë moral në mesin e shokëve të tij ishte i madh dhe i dukshëm, dhe rastet që aludojnë në përhapjen e këtij morali janë të shumta, prej të cilave do t’i përmendim disa në vijim.
- Ngushëllimi i atij që ka humbur të dashurin dhe të shtrenjtin e tij apo ka marrë përsipër një borxh.
Xhabir ibën Abdullah, Allahu qoftë i kënaqur prej tyre!, përcjellë dhe thotë: “Më takoi i Dërguari i Allahut, lavdia dhe paqja e Allahut qofshin mbi të!, dhe më tha: “O Xhabir, pse po të shoh të pikëlluar?” I thashë: “O i Dërguar i Allahut, babai im ra dëshmor në luftën e Uhudit dhe pas vete la familje dhe borxhe.” I Dërguari i Allahut, lavdia dhe paqja e Allahut qofshin mbi të!, tha: “A dëshiron të të përgëzoj se si e shpërbleu Allahu babain tënd?” “Po, o i Dërguar i Allahut”, – i thashë. I Dërguari i Allahut, lavdia dhe paqja e Allahut qofshin mbi të!, tha: “Allahu çdonjërin që e zgjodhi për t’i folur, i foli pas perdes, kurse babain tënd e ringjalli dhe i foli pa ndërmjetësim dhe i tha: “O robi im, çfarë të duash kërko dhe do ta jap!” “O Zot, më ringjall që të luftoj edhe një herë për hir Tëndin”, – tha baba yt (kur e pa vlerën dhe shpërblimet e rënies dëshmorë). Allahu tha: “E kam shkruar më herët se ata më nuk kthehen (në dynja).”[4]
- I Dërguari i Allahut, lavdia dhe paqja e Allahut qofshin mbi të!, i ndihmonte atij që e kaplonte brenga e borxhit dhe e mësonte se si ta kthejë atë.
Një ditë nga ditët, i Dërguari i Allahut, lavdia dhe paqja e Allahut qofshin mbi të!, hyri në xhami dhe brenda e takoi një burrë prej ensarëve me emrin Ebu Umame, Allahu qoftë i kënaqur prej tij!, dhe i tha: “O Ebu Umame, pse po të shoh të ulur në xhami kur tani nuk është koha e namazit?”“Brengat dhe borxhi më detyruan, o i Dërguar i Allahut”, – ia kthehu Ebu Umame. I Dërguari i Allahut, lavdia dhe paqja e Allahut qofshin mbi të!, i tha: “A dëshiron t’i mësoj disa fjalë që nëse i thua, Allahu do ta largojë prej teje brengën dhe do ta shlyejë borxhin?” Ebu Umame tha: “Po, o i Dërguar i Allahut!” I Dërguari i Allahut, lavdia dhe paqja e Allahut qofshin mbi të!, tha: “Kur gdhihesh në mëngjes dhe kur vjen mbrëmja thuaj: “Allahumme inni eudhu bike minel hemmi vel hazen, ve eudhu bike minel axhzi vel keseli, ve eudhu bike minel xhubni vel buhli, ve eudhu bike min galebeti ed dejni ve kahri errixhali” (Allahu im, kërkoj mbrojtjen Tënde nga brengat dhe dëshpërimi, kërkoj mbrojtjen Tënde nga paaftësia dhe dembelia, kërkoj mbrojtjen Tënde nga frika dhe koprracia, si dhe kërkoj mbrojtjen Tënde nga zhytja në borxhe dhe mposhtja prej njerëzve). “Veprova ashtu si më porositi i Dërguari i Allahut, lavdia dhe paqja e Allahut qofshin mbi të, dhe Allahu më largoi brengën dhe e largoi prej meje borxhin tim”, – rrëfen më pas Ebu Umame![5]
- I Dërguari i Allahut, lavdia dhe paqja e Allahut qofshin mbi të!, i ngushëllonte shpirtrat e të brengosurve dhe të atyre që iu është bërë padrejtësi.
Kur hipokriti Abdullah ibën Ubej u tha shokëve të tij: “Nëse kthehemi në Medinë, pa dyshim që të fuqishmit do t’i dëbojnë të dobëtit nga ajo!” (El-Munafikun: 8), fjalët e tij i dëgjoi Zejd ibën Erkam, Allahu qoftë i kënaqur prej tij!, dhe shkoi e lajmëroi xhaxhain e tij dhe ky i fundit menjëherë shkoi tek i Dërguari i Allahut, lavdia dhe paqja e Allahut qofshin mbi të!, dhe e lajmëroi atë. I Dërguari i Allahut, lavdia dhe paqja e Allahut qofshin mbi të!, dërgoi një burrë deri te hipokriti AbdullahibënUbej që ta vërtetojë saktësinë e lajmit, mirëpo ai u betua se nuk i ka thënë ato fjalë dhe i mohoi bindshëm.
Zejd ibën Erkam, Allahu qoftë i kënaqur prej tij!, përcjellë dhe rrëfen: “I Dërguari i Allahut, lavdia dhe paqja e Allahut qofshin mbi të!, i besoi Abdullah ibën Ubejit, kurse mua jo dhe kjo më bëri të mërzitem aq tepër, saqë mendoja se nuk ka njeri më të mërzitur sesa unë. Ndërkohë isha rrugës duke ecur dhe kokën e pata ulur nga mërzia, m’u afrua i Dërguari i Allahut, lavdia dhe paqja e Allahut qofshin mbi të!, dhe më tërhoqi për veshi dhe filloi të qeshet para meje dhe kjo aq shumë më gëzoi, saqë dëshirova që kjo pamje të vazhdonte përgjithmonë në dynja.”[6]
[1]El-Mugnij (9/488).
[2] Shih tefsirin e Ibën Kethirit (8/427), Tefsires-Sadij (928).
[3]Tefsirel-Kurtubij (19/213).
[4]Tirmidhiu (3010), shejh Albani hadithin e vlerësoi si të mirë.
[5]Ebu Davudi (1555). Shevkani tha: “Nuk ka vërejtje në zinxhirin e këtij hadithi”,Tuhfetu edh Dhakirin (321).
[6]Tirmidhiu (3313), shejh Albani hadithin e vlerësoi si të saktë.
Dr. Muhamed el Munexhidi
Nga arabishtja: Irfan JAHIU
(Pjesë nga libri: Ngushëllimi i shpirtrave dhe largimi i mërzisë)
