- Nëpërmjet adhurimit njeriu e kupton vlerën e vet
Njeriu, në fjalët, veprat dhe rrugëtimin e tij, përherë duhet ta kujtojë se është thjesht një rob, i cili është krijuar për një synim dhe qëndron në tokë për një shkak. Gabimi më i madh i tij bëhet kur harron dhe e anashkalon realitetin e vetes. Sa më tepër që e kupton vlerën e vetes, aq më tepër do të arrijë të kuptojë realitetin e botës në dimensionet e saj reale, më mirë do ta vlerësojë veten dhe gjithë të tjerët përreth tij.
Pejgamberi ﷺ e kujtonte Zotin shumë në adhurimet e tij, për shkak se e njihte mirë realitetin e pozitës së adhurimit dhe e kujtonte për nevojat e tij.
Pejgamberi ﷺ ka thënë: “Zotëria i istigfarit (kërkimit të faljes) është të thuash: “Allahume, ente rabi, la ilahe ila ente, halakteni, ve ene abduke, ve ene ala ahdike ve vadike mestetatu, eudhu bike min sherri ma sanatu, ebu’u leke bi nimetike aleje, ve ebu’u leke bi dhenbi, fagfir li, inehu la jagfiru dhunube ila ente (O Allah, Ti je Zoti im, s’ka të adhuruar të denjë përveç Teje, Ti më ke krijuar dhe unë jam robi Yt. Unë jam në besën dhe në premtimin Tënd, aq sa të kem mundësi. Kërkoj mbrojtjen Tënde kundrejt së keqes që e kam vepruar. Begatitë e Tua unë i pranoj dhe mëkatet e mia unë i pranoj para Teje, andaj m’i fal mëkatet e mia, sepse askush nuk i fal mëkatet përveç Teje).” Kush e thotë këtë ditën (në mëngjes) me bindje të plotë dhe vdes para se të ngryset, ai do të jetë prej banorëve të Xhenetit. Po ashtu, ai që e thotë këtë natën (në mbrëmje) me bindje të plotë dhe vdes para se të gdhihet, do të jetë prej banorëve të Xhenetit.”[1]
Kur i Dërguari i Allahut ﷺ shtrihej në shtrat, thoshte: “Elhamdulilahi ledhi etëamena ve sekana ve kefana ve avana, fe kem mimen la kafije lehu ve la muvije (Falënderimi i takon Allahut, i Cili na ka furnizuar me ushqim e pije, na ka dhënë mjaftueshëm dhe na ka strehuar, sepse sa e sa njerëz nuk kanë mjaftueshëm e as strehim).”[2]
Njeriu që punon vepra të mira në këtë jetë, i ndihmon nevojtarit dhe e pengon dorën e zullumit t’i prekë të dobëtit, pa e lidhur punën e tij me domethënien e adhurimit të Krijuesit, në të vërtetë nuk e realizon domethënien e rolit të tij në këtë kozmos. Ai i ngjason njeriut që hyn në një shtëpi të madhe, që është pronë e një pasaniku dhe pushtetari, dhe shkon e ulet në karrige të butë pa u lënduar e pa u dëmtuar gjë. Pastaj i vjen një gjumë i thellë e shkon shtrihet në shtratin e butë te dhoma e fjetjes dhe fle gjatë. Kur vjen pronari i shtëpisë, çuditet nga paedukata tij sesi ka hyrë pa lejen e tij në shtëpi, e ka përdorur karrigen dhe shtratin pa leje, ndërsa vizitori i përgjigjet se shtëpia është në rregull dhe s’ka ndryshuar gjë në të, të gjitha janë në vendin e vet, madje ka qenë i kujdesshëm të mos i përlyejë ato! A bie përgjegjësia e gabimit të vizitorit duke u arsyetuar në këtë mënyrë?
Ky vizitor nuk ia njohu vlerën dhe mirësinë pronarit të shtëpisë e as ia pohoi pushtetin në shtëpinë e tij të shtrenjtë. Ngjashëm vepron ai që bën mirë në dynja pa ia njohur mirësinë dhe pushtetin krijuesit të kozmosit; mirësinë e dhënies së jetës e posedimit të mirësive të shumta dhe shijimin e shijeve të saj. Qëndron në këtë botë si vizitor, vjel frytet e saj të afërta, por nuk i ngre duart për lutje, mirënjohje dhe falënderim.
- Allahu dëshiron që mes Tij dhe robit të zhvillohet bisedë dhe kërkesë
Adhurimi në kuptimin popullor materialist do të thotë lëvizje të pandërprera me ngritje e ulje dhe pa zhurmë(do të thotë që koncepti i adhurimit mund të reduktohet në ritet e jashtme ose përfitimet materiale duke e humbur dimensionin e tij shpirtëror). Kjo është arsyeja që e shtyn kundërshtarin të pyesë: “Pse Allahu kërkon prej nesh ta adhurojmë Atë?”
Në anën tjetër, feja na njofton se strehimi i robit te Zoti i tij, thirrja dhe afrimi drejt Tij janë shpirti i adhurimit. Në këmbim të gjithë kësaj Zoti u dhuron krijesave të Tij mëshirë dhe dashuri. Pra, është një lidhje ose marrëdhënie dypalëshe dhe një komunikim i pandërprerë.
I Dërguari i Allahut ﷺ përcjell: “Allahu i Lartësuar ka thënë: “Fatihanë e kam ndarë përgjysmë mes Meje dhe robit Tim, e robit Tim i takon ajo që e kërkon.
Kur robi thotë: “Elhamdu lilahi rabil alemin”,
Allahu i Lartësuar thotë: “Robi Im më falënderoi.”
Kur thotë: “Errahmanirr-rrahim,”
Allahu thotë: “Robi Im më lavdëroi.”
Kur ai thotë: “Maliki jevmi din”,
Allahu thotë: “Robi Im më madhëroi.” – Njëherë tha: “Robi Im më besoi çdo gjë të tij.”
Kur robi thotë: “Ijjake nabudu ve ijjake nestein”, Allahu thotë: “Kjo është mes Meje dhe robit Tim, e robit Tim i takon ajo që e kërkon.”
Kur robi thotë: “Ihdina siratal mustekim, sirataledhine enamte alejhim, gajril magdubi alejhim, veled dalin”,
Allahu thotë: “Kjo i përket robit Tim dhe atij i takon ajo që ka kërkuar.”[3]
Sipas një transmetimi tjetër: “Allahu i Lartësuar ka thënë: “Fatihanë e kam ndarë përgjysmë mes Meje dhe robit Tim: gjysma është për mua, e gjysma tjetër për robin Tim.”[4]
Kështu është namazi, i cili përsëritet gjatë ditës më shumë se një herë. Besimtari çdo namaz e kryen me zemër të kthjellët, ndërsa Allahu dëgjon me kënaqësi dhe dashuri, e shpërblen me shpërblime fisnike dhe asnjëherë nuk shteren thesaret e Tij.
Myslimani në çdo gjendje të tij është afër Zotit. Me Të lidhet kur do dhe si do. Ebu Hurejra (Allahu qoftë i kënaqur me të!) transmeton se Pejgamberi ﷺ ka thënë: “Allahu i Lartësuar ka thënë: “Unë, për robin Tim, jam ashtu siç ai mendon për Mua. Jam me të kur ai më përmend: nëse më përmend në vetmi, edhe Unë e përmend në vetmi; nëse më përmend në grup (para të tjerëve), Unë e përmend në një grup më të mirë se ata. Nëse ai më afrohet sa një pëllëmbë, Unë i afrohem sa një kut, e, nëse më afrohet sa një kut, Unë i afrohem sa një pash. Nëse ai më vjen duke ecur, Unë i shkoj duke nxituar.”[5]
Në përmendjen e Allahut e në afrimin mes robit dhe Allahut vërtetohet thellësia e botëkuptimit të adhurimit se ai nuk është përkushtim pasiv, i ftohtë dhe i detyruar, por është komunikim dhe ndërlidhje. Zoti e do lidhjen tënde me Të, edhe pse Ai nuk ka nevojë për ty. Madje, Ai e do përmendjen që i bën Atij më shumë sesa ti që e do përmendjen e Tij. Ai afrohet te ti me mënyrën më të mirë sesa ti që i afrohesh Atij dhe vjen te ti me rrugën më të shpejtë sesa ti që shpejton për tek Ai.
- Adhurimi është rrugë për ta dalluar atë që meriton shpërblimin dhe ngritjen në ahiret
Jeta e vërtetë është udhëtim për të arritur te caku, kurse jeta e ateistit është pa synim, e kotë dhe plotësisht e pakuptimtë. Si duket, atë realisht e portretizon filozofi ateist Quentin Smith me fjalët e tij: “Kemi ardhur prej asgjëje, jetojmë për asgjë dhe për hir të asgjëje.”[6]
Një prej anëve më të mëdha të urtësisë është që me përpjekje e mund të arrihet deri te synimi i pëlqyer dhe të shfrytëzohen maksimalisht të gjitha mundësitë për të arritur tek ajo që shpresohet.
Nëse themi se kulmi i angazhimit të njeriut në këtë dynja është të kalojë me sukses në provimin e dynjasë duke e shpëtuar veten nga zjarri në ahiret dhe të hyjë në Xhenet e të begatohet në gradat më të larta të tij, e gjithë kjo zakonisht kërkon kompensim për ta merituar shpërblimin, dallimin në grada dhe dhurimin e mirësive. Kompensimi duhet të bazohet në përpjekjet dhe nijetet, sepse aty njerëzit dallohen mes vete.
Allahu, atë që ecën rrugës së drejtë e përqendrohet në udhëzimin e Tij dhe kujdeset që të mos ia kthejë shpinën kësaj rruge, e mëshiron dhe ia ngre shkallët. Ky krijim është për mëshirë dhe jo për mundim. Allahu dëshiron që robërit e Tij të udhëzohen, por megjithatë Ai nuk ua imponon rrugën e udhëzimit nëse ata e zgjedhin rrugën e devijimit. Allahu thotë: “Fisit themud, Ne ia treguam rrugën e drejtë, por ai parapëlqeu verbërimin e jo rrugën e drejtë…” (Fusilet, 17)
Adhurimi i Allahut me të gjitha format e adhurimit është rrugë e shtruar që shpie te dhuntia e vazhdueshme dhe kënaqësia që ëmbëlsia e saj nuk ftohet e as freskia saj nuk thahet. Përcillen shumë hadithe se Allahu shpërblen shumë për pak punë. Kjo nxjerr në pah një prej objektivave të krijimit: ndjenjën e kënaqësisë në zemër dhe begatimin e atyre që i binden Allahut.
Prej këtyre haditheve veçojmë hadithin në të cilin i Dërguari i Allahut ﷺ ka thënë: “Atij që thotë: “Subhanallahi ve bihamdihi (I Lartësuar qoftë Allahu dhe Atij i takon falënderimi)!” njëqind herë në ditë, i fshihen mëkatet, edhe në qofshin sa shkuma e detit.”[7]
Po ashtu hadithin tjetër, ku i Dërguari i Allahut ﷺ tha: “A mund t’i fitojë ndonjëri nga ju një mijë të mira çdo ditë?” Dikush e pyeti: “E si t’i fitojmë nga një mijë të mira?” Pejgamberi ﷺ iu përgjigj: “Bën tesbih (subhanallah) njëqind herë, e në atë rast i shkruhen një mijë të mira e i fshihen një mijë mëkate.”[8]
Njeriu, pra, me pak fjalë që i shqipton për disa sekonda fiton faljen gjithëpërfshirëse që fshin shumë gjynahe dhe përfiton shumë të mira.
Çështja këtu nuk ka të bëjë me shpërblimin që jepet sa është madhësia e flijimit dhe mundimit, por me hapjen e derës së bujarisë me arsyen më të vogël. Allahu prej robit kërkon më të paktën e më të lehtën, që s’e arrin as masën e membranës së bërthamës së hurmës që t’i japë shumë, me bollëk. E ku qëndron padrejtësia këtu? Dhe përse mohimi?
- Njeriu kërkon përkrahje dhe ndihmë nëpërmjet strehimit tek Allahu dhe Allahu i premton se do ta ndihmojë atë
Një prej adhurimeve më të mëdha në kohën e fatkeqësive dhe përgjatë nevojave të ndryshme është kërkimi i ndihmës prej Allahut dhe strehimi tek Ai. Në një hadith Pejgamberi ﷺ tha: “Lutja është vetë adhurimi.”[9] Lutja është manifestimi më i madh i adhurimit. Ai është tregues në çdo fe për realitetin e të adhuruarit dhe pozitën e tij tek adhuruesit.
Megjithëqë lutja është pozicion ku robi kërkon dhe Allahu dhuron, Allahu kërkoi prej krijesave t’i luten Atij, madje e kërcënoi me dënim të rreptë atë që tregohet kryelartë kundrejt lutjes. Allahu thotë: “Zoti juaj ka thënë: “Lutmuni Mua, se do t’ju përgjigjem! Me të vërtetë, ata që tregohen mendjemëdhenj e nuk duan të Më adhurojnë, do të hyjnë të poshtëruar në Xhehenem!” (Gafir, 60)
Te gjithë popujt idhujtarë adhurimi më së shumti manifestohej me lutjen që ua drejtonin idhujve, varreve dhe gjërave të tjera që i adhuronin, prej të cilëve kërkonin shi, pasuri, fëmijë e t’u plotësoheshin nevojat. Në momentin që rehatoheshin, humbej nevoja për zotat e tyre. Si rrjedhojë, urdhri që t’i lutemi Allahut erdhi me përkufizim që ajo të jetë vetëm për Allahun dhe të braktiset çdo kërkesë për ndihmë prej krijesave, qofshin njerëz, qofshin gurë, e çfarëdo tjetër.
Adhurimi është rruga e drejtpërdrejtë dhe që e ndihmon robin të kërkojë prej Allahut çfarë të dëshirojë dhe kur të dëshirojë. Studiuesi te lutjet profetike vëren se janë përplot me kërkimin e mbrojtjes, përkrahjes, mbështetjes dhe suksesit. Sunet është që, kur dikush shkon për të fjetur, të shtrihet në krahun e djathtë dhe të thotë: “Allahume rabi semavati ve rabil erdi ve rabil arshil adhim, rabena ve rabe kuli shejin, falikal habi ve neva, ve munzile teurati vel inxhili vel furkan, eudhu bike min sherri kuli shejin ente ahidhun bi nasijetih. Allahume entel Evelu, felejse kableke shejun, ve entel Ahiru, felejse badeke shejun, ve ente Dhahiru felejse feukake shejun, ve entel Batinu, felejse duneke shejun. Ikdi ana dejne ve agnina minel fakër (O Allah, Zoti i qiejve, Zoti i Tokës, Zoti i Arshit të Madh, Zoti ynë dhe Zoti i çdo gjëje, Ti që e bën kokrrën dhe bërthamën të mbijnë, Ti që e ke zbritur Teuratin, Ungjillin dhe Furkanin (Kuranin), kërkoj mbrojtjen Tënde nga dëmi i çdo gjëje që Ti e ke nën sundim! O Allah, Ti je i Pari (pa fillim), nuk është askush para Teje, Ti je i Fundit (pa mbarim), nuk është askush pas Teje, Ti je Triumfuesi, nuk ka asgjë mbi Ty, Ti je i Padukshmi (në këtë botë), nuk ka asgjë nën Ty, na mundëso t’i kthejmë borxhet dhe na largo varfërinë)!”[10]
Pejgamberi ﷺ urdhëronte sahabët që, kur të shkonin për të fjetur, të shtriheshin në shtrat e të thoshin: “Allahume eslemtu vexhhi ilejke, ve fevedtu emri ilejke, ve elxhetu dhahri ilejke, ragbeten ve rahbeten ilejke, la melxhe’e ve la menxha minke ila ilejke. Allahume amentu bi kitabike ledhi enzelte ve nebijike ledhi erselte. (O Allah! Të jam dorëzuar vetëm Ty, çështjen time ta kam lënë vetëm Ty dhe vetëm te Ti mbështetem, duke shpresuar në Ty dhe duke u frikësuar prej Teje. Strehim dhe shpëtim ka vetëm te Ti. O Allah! Kam besuar Librin Tënd, që e ke zbritur, dhe Pejgamberin Tënd, që e ke dërguar)!”[11]
Po ashtu i urdhëronte sahabët të lexonin pas çdo namazi farz suren Ihlas, Felek dhe Nas.[12]
Te këto sure qartazi e plotësisht shfaqet kërkimmbrojtja prej Allahut të Gjithëdijshëm, të Plotfuqishmit dhe Mëshiruesit.
Sexhdeja është pozita ku madhërohet Allahu dhe kërkohet të plotësohen nevojat. I Dërguari i Allahut ﷺ ka thënë: “Robi është më së afërti me Zotin e tij kur ndodhet në sexhde, prandaj shpeshtoni lutjet në të.”[13]
Pozita e sexhdes është më e larta e përuljes, e mu për këtë shkak lutja e robit në sexhde është më afër pranimit.
Adhurimi, pra, nuk qenka krejt formalitet pa lëvizje e pa ndikim, sepse ndikuaka të kërkohet ndihmë për të arritur një të mirë ose për ta larguar një të keqe.
- Adhurimi mundëson ripërtëritjen e imanit
Strehimi i shpirtit tek adhurimi dhe vazhdimësia në kryerjen e adhurimit s’ka dyshim që e ripërtërin gjallërinë për besimin dhe forcon lidhjen e shpirtit me qëllimin e madh të ekzistimit. Shpirti, nëse i dorëzohet valës së jetës dhe anon nga kërkesat e ulëta të dynjasë, do të lërë anash qëllimin e tij themelor dhe do të kënaqet me kërkesat e lodhshme për ditët e mëvonshme.
Studiuesi në jetëshkrimin e Pejgamberit ﷺ vëren se ai shumë herë e kujtonte Allahun, i lutej Atij me fjalë që e ripërtërinin imanin në zemër dhe i ngjallnin botëkuptimet e dashurisë, mbështetjes dhe shpresës në çdo kohë e çdo gjendje: në lëvizje e në heshtje, në fuqi e në dobësi, në shoqëri e në vetmi. Kur i Dërguari i Allahut ﷺ ngrihej për t’u falur, thoshte: “Vexhehtu vexhhije liledhi fetares semavati vel erda hanifen, ve ma ene minel mushrikin. Ines salati ve nusuki ve mahjaje ve memati lilahi rabil alemin, la sherike lehu, ve bi dhalike umirtu, ve ene minel muslimin. Allahume entel meliku, la ilahe ila ente, ente Rabi, ve ene abduk, dhalamtu nefsi, veaterftu bi dhenbi, feg fir li dhunubi xhemian, inehu la jagfiru dhunube ila ente. Veh dini li ahsenil ahlaki, la jehdi li ahseniha ila ente, vesrif ani sejieha, la jesrifu ani sejieha ila ente. Lebejke ve sadejke, vel hajru kuluhu fi jedejke. Vesh sherru lejse ilejke, ene bike ve ilejke, tebarkte ve tealejte, estagfiruke ve etubu ilejke (Fytyrën time e ktheva nga Ai që i krijoi qiejt dhe Tokën. Unë jam i kthyer nga feja e drejtë dhe nuk jam prej idhujtarëve. Namazi im, kurbani im, jeta dhe vdekja ime janë për Allahun, Zotin e botëve. Ai nuk ka ortak. Me këtë jam urdhëruar dhe unë jam prej myslimanëve. O Allah, Ti je Sunduesi, nuk ka të adhuruar me meritë përveç Teje, Ti je Zoti im, kurse unë jam robi Yt, unë i kam bërë padrejtësi vetes sime dhe i pranoj mëkat e mia, andaj m’i fal të gjitha mëkatet e mia, sepse askush pos Teje nuk i fal mëkatet! Më udhëzo tek edukata më e mirë, sepse askush pos Teje nuk udhëzon në edukatën më të mirë. Ma largo edukatën e keqe, sepse askush pos Teje nuk ma largon edukatën më të keqe. Ty të përgjigjem me kënaqësi dhe tërë mirësia është në Duart e Tua, ndërsa e keqja nuk të takon Ty. (Suksesi im është) me Ty dhe te Ti (mbështetem). Ty të takon lavdërimi e madhështia dhe Ti je i Larti. Kërkoj faljen Tënde dhe te Ti pendohem)!”[14]
Kur Pejgamberi ﷺ zgjohej natën për t’u falur, thoshte: “Allahume lekel hamdu, ente kajimu semavati vel erdi ve men fihine, ve lekel hamdu leke mulkus semavati vel erdi ve men fihine, ve lekel hamdu ente nuru semavati vel erdi, ve leke hamdu, entel haku ve vadukel haku, ve likauke hakun ve kavluke hakun, vel xhenetu hakun, venaru hakun, ve nebijune hakun, ve Muhamedun ﷺ hakun, ve seatu hakun. Allahume leke eslemtu ve bike amentu ve alejke tevekeltu, ve ilejke enebtu, ve bike hasamtu, ve ilejke hakemtu, fagfir li ma kademtu ve ma ahartu, ve ma esrertu ve ma alentu, ente elmukadimu ve ente elmuahiru, la ilahe ila ente (O Allah! Ty të takon falënderimi, Ti je Kujdestari i qiejve e Tokës dhe ç’ka në to. Ty të takon lavdërimi, Ty të takon sundimi i qiejve e Tokës dhe ç’ka në to. Ty të takon lavdërimi, Ti je Drita e qiejve dhe Tokës. Ty të takon lavdërimi, Ti je i Vërteti, premtimi Yt është i vërtetë, takimi me Ty është i vërtetë, Fjala Jote është e vërtetë, Xheneti është i vërtetë, e edhe Zjarri është i vërtetë, pejgamberët janë të vërtetë, Muhamedi ﷺ është i vërtetë dhe Kiameti është i vërtetë. O Allah, Ty të jam nënshtruar, në Ty kam besuar, te Ti jam mbështetur dhe te Ti jam kthyer. Me Ty (me argumentet që m’i ke dhënë) e mposht armikun, te Ti gjykohem; andaj m’i fal mëkatet e kaluara, të tashmet, të fshehurat dhe ato publike. Ti je i Pari dhe i Fundit, s’ka të adhuruar të denjë përveç Teje)!”[15]
Kur Pejgamberi ﷺ ngrinte kokën nga rukuja, thoshte: “Allahume rabena, lekel hamdu, milu semavati ve milul erdi, ve ma bejnehuma, ve milu ma shite min shejin badu. Ehle thenai vel mexhdi. La mania lima aëtajte, ve la muëtije lima menate, ve la jenfeu dhel xhedi minkel xhed (O Allah, Zoti ynë, ty të takon lavdi, aq sa mbushen qiejt, Toka dhe çfarë ka mes tyre, dhe çdo gjë tjetër që Ti do. Ti meriton lavdërimin dhe madhërimin. Askush nuk mund të pengojë nëse Ti jep dhe askush nuk mund të japë nëse Ti pengon. Askujt nuk mund t’i bëjnë dobi pasuria dhe prejardhja në raport me Ty)!”[16]
Kështu vepronte njeriu më i mirë dhe që e madhëronte Allahun më së shumti. Në këto veprime të Pejgamberit ﷺ qartësohet se zemra nuk mundet pa e ripërtërirë besatimin në çdo kohë, ngase është obligim dhe domosdoshmëri për atë që dëshiron të ecë në rrugën e imanit të posedojë teuhidin, i cili përmban besnikëri të plotë e të sinqertë për Zotin dhe dëlirësi të plotë prej idhujve e ortakërisë në adhurim. Mu për këtë, adhurimi që kushtëzon prezencën e domethënieve të ubudijes është zahire në rrugën e përqendrimit të zemrës, mendimit dhe bindjes për nënshtrime.
- Adhurimi e largon prezencën e pakujdesisë nga e vërteta e besimit në Allahun
Adhurimi islam dallohet për lidhjen e zemrës me Zotin gjatë gjithë ditës e natës. Të krishterët e kujtojnë Zotin e tyre dhe qëllimin e krijimit të tyre çdo të diel në një ceremoni të shkurtër që kryhet shpejt e, në anën tjetër, myslimani e kujton Zotin gjatë gjithë ditës në adhurimin e tij me kryerjen e namazit farz, e më parë me parapërgatitje duke marrë abdes, e duke i paraprirë farzit me namaz vullnetar dhe me dhikër. Myslimani agjëron një muaj të plotë për çdo vit, kryen hatme të Kuranit në çdo periudhë kohore, për çdo vit shkon në haxhillëk, nëse dëshiron, e kryen umren kur të dojë; kështu që zemra e tij qëndron e lidhur me botëkuptimet e krijimit dhe mediton në bazën e raportit të tij me Krijuesin.
Në Kuran erdhi urdhër dhe u lavdërua shpeshherë adhurimi i vazhdueshëm.
Allahu thotë: “Përmende emrin e Zotit tënd në mëngjes dhe në mbrëmje.” (Insan, 25)
“O besimtarë, përmendeni shpesh Allahun dhe lavdërojeni Atë në mëngjes dhe në mbrëmje!” (Ahzab, 41-42)
“Përmende Zotin tënd në vete, i përulur dhe me frikë – jo me zë të lartë, në mëngjes e mbrëmje, dhe mos u bëj nga ata që nuk i kushtojnë vëmendje!” (Earaf, 205)
“Andaj, bëhu i durueshëm ti (o Muhamed), sepse, pa dyshim, premtimi i Allahut është i vërtetë. Lutju Zotit për faljen e gjynaheve të tua dhe lartësoje Zotin tënd me falënderim, në mbrëmje dhe mëngjes!” (Gafir, 55)
“Prandaj, duro (o Muhamed) atë që thonë ata dhe lavdëroje me falënderim Zotin tënd para lindjes së Diellit dhe para perëndimit të tij! Lavdëroje Atë edhe në orët e natës, edhe në skajet e ditës, që të mund të kënaqesh.” (Taha, 130)
“Fale namazin në mëngjes e mbrëmje dhe në një kohë të natës, sepse veprat e mira i shlyejnë veprat e këqija. Kjo këshillë vlen për ata që i pranojnë këshillat.” (Hud, 114)
Pejgamberi ﷺ ka thënë: “Ai që kur të gdhihet thotë: “Allahume ma asbaha bi min nimetin fe minke vahdeke la sherike lek, fe lekel hamdu ve lekesh shukru (O Allah, ajo që më është dhënë mua në mëngjes nga begatitë, është vetëm nga Ti që je i pashoq. Ty të takon lavdërimi dhe falënderimi)”, tashmë e ka kryer falënderimin për atë ditë. E kush e thotë kur ngryset, tashmë e ka kryer falënderimin për atë natë.”[17]
Kur Pejgamberi ﷺ shtrihej në shtrat gjatë natës, e vendoste dorën nën faqe dhe thoshte: “Allahume bismike emutu ve ahja (O Allah, me emrin Tënd vdes dhe ngjallem).” E, kur zgjohej, thoshte: “Elhamdulilahi ledhi ahjana bade ma ematena ve ilejhi nushur (Falënderimi i takon Allahut, i Cili na ngjalli pasi na bëri të vdekur dhe tek Ai është ringjallja).”[18]
Kur i Dërguari i Allahut ﷺ zgjohej gjatë natës, thoshte: “S’ka të adhuruar të denjë përveç Teje, i Lartësuar je Ti. O Allah, kërkoj faljen Tënde për mëkatin tim. Kërkoj Mëshirën Tënde. O Allah ma shto diturinë, e mos ma lajthit zemrën pasi më udhëzove. Më jep mëshirë prej Teje, sepse Ti je Vehabi (Dhuruesi).”[19]
Pejgamberi ﷺ i mësonte sahabët që, kur të gdhiheshin, të thoshin: “Allahume bike asbahna ve bike emsejna ve bike nahja ve bike nemutu ve ilejke nushur (O Allah, me Ty u gdhimë, me Ty ngrysemi, me Ty jetojmë, me Ty vdesim dhe te Ti tubohemi).” E, kur të ngryseshin, të thoshin: “Allahume bike emsejna ve bike nahja ve bike nemutu ve ilejke nushur (O Allah, me Ty ngrysemi, me Ty jetojmë, me Ty vdesim dhe te Ti tubohemi).”[20]
Pejgamberi ﷺ, pas çdo namazi farz, thoshte: “La ilahe il-lallahu vahdehu la sherike leh, lehul mulku ve lehul hamdu, ve huve ala kuli shejin Kadir. Allahume la mania lima atajte, ve la mu’tije lima menate. Ve la jenfeu dhel xhedi minkel xhed (S’ka të adhuruar të denjë përveç Allahut, të Vetmit, që nuk ka ortak. Atij i takon sundimi dhe lavdi, Ai ka fuqi për çdo gjë. Zoti ynë! Askush nuk mund të pengojë nëse Ti jep dhe askush nuk mund të japë nëse Ti e pengon. Askujt nuk mund t’i bëjnë dobi pasuria e prejardhja në raport me Ty).”[21]
Pejgamberi ﷺ, pas çdo namazi (farz), pasi jepte selam, thoshte: “La ilahe il-lallahu vahdehu la sherike leh, lehul mulku ve lehul hamdu, ve huve ala kuli shejin Kadir. La havle ve la kuvete ila bilah. La ilahe il-lallah, ve la nabudu ila ijah. Lehu nimetu ve lehul fadlu, ve lehu thenaul hasen. La ilahe il-lallahu, muhlisine lehu dine, ve leu kerihel kafirun (S’ka të adhuruar të denjë përveç Allahut, të Vetmit, që nuk ka ortak. Atij i takon sundimi dhe lavdi, Ai ka fuqi për çdo gjë. S’ka ndryshim e as fuqi, përveçse me Allahun. S’ka të adhuruar të denjë përveç Allahut dhe nuk adhurojmë askënd përveç Tij. E Tija është çdo mirësi, e Tija është çdo vlerë dhe Atij i takon lavdërimi më i mirë. S’ka të adhuruar të denjë përveç Allahut, të sinqertë ndaj Tij, edhe nëse jobesimtarët e urrejnë këtë).”[22]
Zemra rrokullehet, shpejt mbulohet me mbulesën e harresës dhe rrethohet nga pakujdesia. Kështu e gjen atë të plogësht ose të ngrysur. Për këtë shkak dhikri e mban zemrën të pastër dhe të shndritshme. Kur njeriu zgjohet nga gafleti e gjumi dhe e përmend Allahun, largohet errësira e gjumit. Kur e fal namazin e sabahut, e shpartallon gafletin e sabahut. Kur del nga shtëpia dhe e përmend Allahun, largohet gafleti i pluhurit të dynjasë. Kur e fal namazin e duhasë, e ripërtërin vigjilencën e sabahut. Kur vjen mesdita e zemra tashmë është zhytur në punët e dynjasë, namazi i drekës e kthjell zemrën dhe i jep freski. Kur vjen koha e ikindisë e nisin të rikthehen thirrësit e gafletit, në thellësi të zemrës ngjallet përmallimi për Zotin. Kur vjen koha të kthehet në shtëpi me perëndimin e Diellit, streha e njeriut dhe rehatia e zemrës së tij është në namazin e akshamit. Në fund, kur vjen koha e gjumit, e fal namazin e jacisë para se të mbyllet faqja e kthjelltësisë së tij.
I tillë është adhurimi në aktivitetin e tij më të ulët: përmendje, kujtim e përsëritje, pastrim nga ndyrësira e gafletit dhe largim nga fëlliqësira e mashtrimit. Kësisoj adhurimi ia ruan zemrës gjallërinë, erëmirësinë dhe bukurinë.
Adhurimi e ruan njeriun të mos ikë nga vetja në këtë kozmos të zëshëm e me turbullira: ai i jep shpirtit hisen e vet nga ndjenja e identitetit, sepse i mundëson atij të jetë për disa çaste larg jetës së dynjasë për t’u pajisur me gjallëri nga Poseduesi i kozmosit.
- Adhurimi i Zotit ndihmon të jetohet sipas rregullit natyror
Kozmosi sipas pikëpamjes islame është një grumbull gjërash dhe rregullash të bashkërenduara e të sistemuara me përsosuri. Të gjitha ato u nënshtrohen detyrueshëm ligjeve të materies. Allahu thotë: “A nuk e sheh ti se, në të vërtetë, Allahut i përulen në sexhde ata që gjenden në qiej dhe në Tokë, edhe Dielli, edhe Hëna, edhe yjet, edhe malet, edhe drurët, edhe kafshët dhe shumë nga njerëzit (myslimanët)…?” (Haxh, 18) Të gjithë nënshtrohen me nënshtrim detyrues dhe nuk posedojnë fuqi për t’u ndarë.
Edhe përkrah nënshtrimit obligues Allahu na lajmëron se kozmosin ia nënshtroi njeriut: “Është Ai që zbret nga qielli shi, i cili ju siguron ujë për të pirë dhe bën që të rriten bimët, që shërbejnë si ushqim për kafshët. Nëpërmjet tij (ujit) rriten të lashtat, ullinjtë, palmat, rrushi dhe fruta të llojllojshme. Këtu ka vërtet tregues (të fuqisë hyjnore) për njerëzit, që kuptojnë. Ai ka bërë që ju ta shfrytëzoni natën dhe ditën, Diellin dhe Hënën. Edhe yjet janë vënë në shërbimin tuaj me urdhrin e Tij. Njëmend, në këto ka shenja për njerëzit që mendojnë. Ai ka krijuar në Tokë për ju çdo gjë me ngjyra dhe cilësi të ndryshme. Natyrisht që në këto ka shenja për njerëzit që ua vënë veshin. Është Ai që ju ka vënë në shërbim detin, që ju të hani prej tij mish të freskët dhe të nxirrni nga ai stolitë që mbani. Ti sheh se si anijet e çajnë atë, që ju të kërkoni mirësitë e Allahut dhe të jeni mirënjohës.” (Nahl, 10-14)
Edhe kafshët me çdo gjë që posedojnë: mishin, lëkurën dhe mundin e tyre, ia nënshtroi njeriut: “Kafshët Ai i ka krijuar për ju. Nëpërmjet tyre ju siguroni rroba të ngrohta dhe dobi të tjera. Prej tyre ju ushqeheni dhe shihni pamje të bukura, kur i ktheni nga kullota dhe kur i nxirrni në kullotë. Ato mbajnë barrat tuaja deri në vende të largëta, te të cilat ju do të arrinit me mundim të madh; me të vërtetë, Zoti juaj është i Butë dhe Mëshirëplotë. (Ai ka krijuar) edhe kuajt, mushkat dhe gomarët, që ju t’i shaloni dhe t’i mbani për bukuri. Ai krijon edhe gjëra që ju nuk i dini.” (Nahl, 5-8)
Ky kozmos i tëri i është vënë në shërbim njeriut, por ky shërbim nuk vjen ngaqë njeriu ka ndonjë meritë personale ose ndonjë të drejtë të fituar për këtë. I gjithë qëllimi është që ai t’i nënshtrohet dhe të adhurojë Allahun. Kështu plotësohet ndërtimi i sistemit kozmik prej atomit më të imët deri te galaktika më e madhe.
Lëvizjet e adhurimit të njeriut që udhëhiqen me urdhrin e Allahut dhe vullnetin e Tij janë në harmoni të plotë me lëvizjet e kozmosit që udhëhiqen nga urdhri i Allahut dhe vullneti i Tij. Kur universi lëviz me detyrim sipas urdhrit të Allahut, ndërsa njeriu lëviz me dëshirë sipas urdhrit të Allahut, atëherë realizohet harmonia mes pjesëve të kozmosit, ndërsa njeriu në ekzistimin e tij e gjen domethënien e qëndrueshmërisë dhe e largon nga vetja të keqen e rebelimit që të ecë në rrugën e nënshtrimit.
Dr. Sami Amiriu
Nga arabishtja: Irfan JAHIU
Pjesë nga libri i përkthyer në gjuhën shqipe: “PSE ALLAHU NA KËRKON TA ADHUROJMË? (Rrënimi i dyshimit se munguaka urtësia në urdhrin e Allahut që njerëzit ta adhurojnë Atë)”
[1] Buhariu (6306).
[2] Muslimi (2715).
[3] Muslimi (878).
[4] Muslimi (881).
[5] Buhariu (7405), Muslimi (7971).
[6] William Craig and Quentin Smith, Theism, Atheism, and Big Bang Cosmology (f. 135).
[7] Buhariu (6405).
[8] Muslimi (6852).
[9] Ebu Davudi (1481), Tirmidhiu (3555), Ibn Maxhe (3960).
[10] Muslimi (6889).
[11] Buhariu (247).
[12] Ebu Davudi (1525), Ahmedi (4/155).
[13] Muslimi (1083).
[14] Muslimi (711)
[15] Buhariu (1120).
[16] Muslimi (478).
[17] Ebu Davudi (5073).
[18] Buhariu (6314).
[19] Ebu Davudi (5061).
[20] Ebu Davudi (5068).
[21] Buhariu (844).
[22] Muslimi (1343).
