Kundërshtari mund të thotë: “Kërkimi i Zotit që të adhurohet a nuk është një lloj lavdi e mburrjeje? Këtë gjë e refuzon njeriu krenar me veten. Njeriu (kundërshtar) pranon për Zotin të jetë vetëm zotërues i kozmosit! Njeriu sikur i zgjidhi gjërat e pakuptueshme dhe u fut thellë në gjërat e panjohura. Në këtë mënyrë njeriu u bë më i madh se të qenët rob i Zotit.
Zoti është Mëshirues e i Dashur, andaj nuk duhet të tregohet mburrës e i lartë kundrejt krijesave të Tij. Dashuria e shoqëron modestinë dhe është e kundërta e mburrjes. Andaj, kush i do krijesat e tij, ai duhet të jetë i barabartë me ta në çdo gjë!”
U përgjigjem: Këto janë ëndrra të ngatërruara, për disa shkaqe, ndër të cilat më të theksuarat janë:
- Shkaku i mohimit të cilësisë së mburrjes hyjnore është i brendshëm dhe ka të bëjë me mburrjen njerëzore
Esenca e dyshimit nuk është te mohimi i mburrjes hyjnore, sepse ajo nuk përputhet me realitetin e adhurimit ose se ajo e manifeston mangësinë në përsosurinë absolute të Krijuesit, por ai realisht është përpjekje për heqjen e kësaj cilësie prej Krijuesit për t’ia atribuuar njeriut. Pra, pas mohimit të mburrjes hyjnore qëndron krenaria njerëzore që dëshiron t’i ngjajë asaj hyjnore: njeriu është sundues i kozmosit, të gjithë i binden atij dhe ai nuk i bindet askujt.
Kur njeriu pretendon sot se është bërë sunduesi i kozmosit sepse ka zbuluar disa ligje të natyrës dhe atij iu mundësua të prodhojë aeroplanë e raketa, i përgjigjemi se njeriu s’ka ndërtuar gjë prej hiçit dhe nuk ka një ekzistencë tjetër të pavarur pas këtij universi (d.m.th. që çdo gjë që shohim në univers mbetet krijim i Zotit). Dihet se njeriu bashkëkohor çdo gjë që e shpiku është pjesë e madhështisë së krijimtarisë së Allahut. Truri i njeriut kulmin që e arriti është të lexojë disa fjalë të sakta në librin e botës. Kjo do të duhej t’ia shtonte më shumë modestinë dhe kuptimin për madhështinë e krijimtarisë së kozmosit dhe Krijuesit të tij.
Dija e vërtetë e shton vetëdijen për t’i njohur më mirë panjohuritë tona, sepse kështu e kuptojmë se pyetjet tona që kanë nevojë për përgjigje shkojnë duke u shtuar ashtu si shtohet më tepër pështjellimi me çdo zbulim shkencor për pamjen e kozmosit të krijuar. Kjo e shton vetëdijen tonë se dija e Allahut është e përsosur dhe se padija jonë është e madhe. Çdoherë njeriu zvogëlohet dhe e largon egoizmin kur vështron në hapësirën e horizontit të dijes. Kësisoj e shton vetëdijen për madhështinë e madhërisë së Allahut.
- Cila është marrëdhënia më e denjë mes Zotit dhe robit: dallueshmëria apo barazia?
Nëse kundërshtuesi e mohon të drejtën e Zotit që Ai të adhurohet, kështu ai në vete mbjell ndjenjën e barazisë mes tij dhe Krijuesit. Njeriu zakonisht e pohon dallueshmërinë e të drejtave kur ekzistojnë dallime te pozitat mes njerëzve. Ai i jep përparësi dhe e respekton dijetarin, shpikësin dhe studiuesin. E sheh të arsyeshme nderimin, respektin dhe epërsinë e atyre që jetën e harxhuan në përkrahjen e domethënieve të drejtësisë dhe fisnikërisë. Këtë dukuri nuk e sheh si zhvleftësim ose pakësim të vlerës së të tjerëve që nuk i trajton njëjtë. Dallueshmëria në pozita është ndikim i natyrshëm dhe i paevitueshëm për shkak të dallueshmërinë në aftësi dhe merita. Atëherë si mundet një mendje objektive të pretendojë barazi mes robit, – që nuk posedon gjë, – me poseduesin e pushtetit të çdo gjëje?!
Unë, me sa po kuptoj, thelbi i dyshimit qëndron te besimi i ftohtë kundrejt madhështisë së Krijuesit. Kundërshtari e shpreh në fjalorin e tij, por ky besim nuk mund të burojë nga zemra e një medituesi. Ai që mediton horizontin në këtë kozmos të madh, të mrekullueshëm, superior dhe të këndshëm do ta kuptojë madhështinë e Allahut, se Ai është më meritori për mirënjohje dhe falënderim, i vetmi dhe i vërteti që meriton të adhurohet me dashuri dhe me frikë.
Çfarë është njeriu e çfarë është toka? Madje, çfarë është galaktika në pushtetin e Allahut?! Asgjë. Hiçgjë! Përse atëherë nefsi shet mend dhe refuzon të pranojë të Madhërishmin (Allahun) si të madh? Toka jonë në këtë kozmos madhështor nuk vlen as sa një kokërr rëre në bregdetin e gjerë e të gjatë. Dielli është më i madh se toka një milion e treqind mijë herë. Madhësia e tokës në krahasim me madhësinë e galaktikës është si një kokërr rërë në shkretëtirën që territori i saj është pesë milionë milje! Si duket madhësia e saj në krahasim me krejt kozmosin! A i takon një kokërr rëre ose atomit të shfaqë veten si udhëheqëse të ekzistimit dhe jetës?!
Allahu thotë: “Të Tijtë janë çelësat e qiejve e të Tokës! Sa për ata që i mohojnë shpalljet e Allahut, ata janë të humbur! Thuaju atyre: “Vallë, ju po më urdhëroni që të adhuroj dikë tjetër, përveç Allahut, o të paditur?!” Me të vërtetë, të është shpallur ty (o Muhamed), si dhe atyre që kanë qenë para teje: “Nëse i shoqëron Allahut diçka tjetër (në adhurim), me siguri që punët e tua do të zhvlerësohen dhe do të jesh ndër të humburit. Prandaj, adhuro vetëm Allahun dhe bëhu falënderues!” Ata nuk e kanë vlerësuar siç duhet fuqinë e Allahut. Në Ditën e Kiametit, e tërë Toka do të jetë në grushtin e Tij, ndërsa qiejt do të mbështillen në të djathtën e Tij. Qoftë i lavdëruar Ai dhe i lartësuar mbi idhujt që ia shoqërojnë Atij (në adhurim)!” (Zumer, 63-67)
Krenaria jonë nuk duhet të na largojë nga kërkesa e Allahut të Madhërishëm ta adhurojmë Atë, sepse shpresojmë prej Allahut të pranojë veprat tona të pamjaftueshme, sado të mëdha të jenë ato, dhe t’i shohë ato të denja për pranim. Krenari e vërtetë është që Allahu të jetë i kënaqur të krijojmë raporte me Të, ku ne do të jemi pala e dytë.
- A bie në kundërshtim cilësia e dashurisë me cilësinë e mburrjes, bie fjala, krishterimi?
Teologët e krishterë shkruan shumë për cilësinë e dashurisë dhe modestisë hyjnore, saqë “Ati” e flijoi birin e tij, Zotin, për njerëzimin e prishur, duke lejuar të vdiste në mënyrë të dhunshme: i kryqëzuar në kryqin romak. Por, problemi qëndron se ata më vonë e gjetën veten para një dualizmi të papajtueshëm: në njërën anë, modestia hyjnore që mori pamjen e njeriut, dhe vdekja tij, si shpëtimtar për njerëzimin, si dhe, në anën tjetër, kërkesa e Tij që krijesat ta adhurojnë Atë, duke vërtetuar në këtë mënyrë krenarinë dhe mburrjen e Tij. Kjo i shtyu ta rraskapitnin veten me diskutime akrobatike për t’u liruar nga e vërteta e mburrjes hyjnore. Nuk duhet të na çuditë veprimi i tyre: ata tashmë e zbritën Zotin prej qiellit dhe më pas e varën për kryqi dhe e futën në varr, e pastaj me ngulm kërkuan prej tij të dilte prej varrit para se të ngrihej për në qiell.
Myslimani nuk sheh pengesë në harmonizimin e dashurisë së Allahut për krijesat me dashurinë e krijesave për Allahun, nga njëra anë, dhe mburrjes hyjnore, nga ana tjetër. Ebu Hurejra (Allahu qoftë i kënaqur me të!) tregon se i Dërguari i Allahut ﷺ ka thënë: “Allahu i Madhëruar ka thënë: “Lartmadhëria dhe madhështia janë petku Im (cilësi të pandara të Miat), andaj këdo që më ndërhyn në to, do ta hedh në Zjarr.”[1]
Allahu meriton të mburret për shkak të madhështisë dhe lartmadhërisë së Tij. Çdo gjë është pronë e Tij. Allahu me të drejtë meriton të duhet, sepse na fisnikëroi me dashurinë e Tij, kurse ne jemi në nivelin më të ulët në raport me këtë mirësi. Allahu mburret e krenohet me të drejtë dhe dashuron me meritë. S’ka mundësi të krijohet antagonizëm mes mburrjes dhe dashurisë së Tij përveç atëherë kur njeriu i jep Zotit formën e njeriut. Nëse vepron ashtu, paraqitet shpërputhja mes mburrjes dhe dashurisë; ngase në botën e njerëzve mburracaku nuk është i dashur sinqerisht dhe i dashuri nuk bëhet mburracak me të drejtë.
Mendjemadhësia e shëmton njeriun, sepse nuk ka asnjë të drejtë në të, e jo që ajo është e keqe në vetvete. Njerëzit e qortojnë atë që ecën në tokë me vetëpëlqim, sepse i përbuz meritat e të tjerëve dhe nuk respekton. Vërtet ai është prej dheut dhe në dhé do të kthehet. Ai nuk ecën në përputhje me domethëniet e hyjnores, e cila i përfshiu të përsosurat.
Njohja e mburrjes hyjnore na e shton bindjen, mbështetjen dhe vetëdijen për kufirin ndarës mes dobësisë e fuqisë, varfërisë e pasurisë. Allahu thotë: “Ai është Allahu, përveç të Cilit nuk ka Zot tjetër të denjë për adhurim. Ai është Sunduesi, i Shenjti (i pastër nga çdo e metë), Paqedhënësi, Dhënësi i sigurisë, Mbikëqyrësi mbi gjithçka, i Plotfuqishmi, Imponuesi, Madhështori. Qoftë i lartësuar Allahu mbi gjithçka që ia shoqërojnë Atij (në adhurim)!” (Hashr, 23)
Allahu është Paqedhënësi dhe Madhështori në të njëjtën kohë. Paqja e Tij nuk kundërshtohet me madhështinë e Tij. Paqja dhe madhështia janë gjurmë prej përsosurisë së Tij, e në përsosurinë e Tij besimtari gjen rehatinë, shpresën dhe qetësinë e tij. Nuk krijohet antagonizëm mes madhështisë dhe paqes, përveç nëse njeriu e krijon atë vetë.
Ne nuk do ta njohim realitetin e Zotit derisa të njohim pozitën e Tij, e nuk do ta njohim pozitën e Tij derisa të kuptojmë me urtësi e vetëdije dallimin mes robit dhe Zanafillësit. Realiteti i kësaj vetëdijeje nuk do të përforcohet në mendjet tona derisa të kthjellemi që ne jemi asgjë pa Allahun, se me urdhrin e Tij të madh jemi krijuar dhe tek Ai është kthimi. Të gjitha çështjet janë në Dorën e Tij, s’ka ndryshim e as forcë pa ndihmën e Allahut. Ngaqë realiteti qenka i tillë, atëherë obligohet pohimi se vetëm Allahut i takon mburrja, ngase Ai ka madhështi, ndërsa robërve u obligohet përulja e nënshtrimi, se kjo është pozita e tyre që u përket atyre dhe me të bëhen ata që janë realisht.
Si rezyme e gjithë fjalimit: adhurimi është obligim, adhurimi është nevojë dhe mirësi. Obligim, se Zoti, i Përsosuri, domosdoshmërisht meriton të adhurohet. Nevojë, se shpirti sëmuret nëse nuk e përfshijnë atë rrezet e mëshirës së lidhjes me Sunduesin dhe Bujarin. Mirësi, se adhurimi në thelbin e tij është hije e dendur, ku shpirti gjen freskinë e tij.
Ndërkaq, ai që nuk e adhuron Allahun, të Vërtetin, është i humbur dhe i paudhëzuar, i etur, që nuk mund të ngopet, e vrasin dyshimet dhe kudo e rrëmben ngushtimi në botën e gjerë, ndërkohë lumturia gjendet vetëm në oazën e adhurimit. Pra, adhurimi është jeta e vërtetë!
Kushdo që e largon adhurimin nga jeta e tij, tashmë e ka vrarë zemrën në gjoks!
Dr. Sami Amiriu
Nga arabishtja: Irfan JAHIU
Pjesë nga libri i përkthyer në gjuhën shqipe: “PSE ALLAHU NA KËRKON TA ADHUROJMË? (Rrënimi i dyshimit se munguaka urtësia në urdhrin e Allahut që njerëzit ta adhurojnë Atë)”
[1] Ebu Davudi (4090).
