- Islami është feja e Allahut që e zgjodhi për njerëzit deri në Ditën e Kiametit. Është i vlefshëm për çdo kohë dhe për çdo vend. E garanton për njerëzit lumturinë në dynja dhe ahiret, nëpërmjet mirësive që ua jep dhe dëmeve që ua largon. Islami ofron metodologji dhe planprogram gjithëpërfshirës për gjitha sferat e jetës njerëzore: besim, adhurim, politikë, sjellje, edukatë, dynja dhe ahiret.
Feja ka qëndrim të qartë kundrejt fatkeqësive që i godasin njerëzit prej epidemive dhe sëmundjeve ngjitëse si korona, sida, etj.
- Përhapja e epidemive në këtë kohë dhe tronditja e botës me to është dëshmi e pafuqisë dhe e kufizimit të aftësive njerëzore, pavarësisht dijes dhe përvojës që e posedojnë. Epidemitë na kujtojnë madhështinë e Allahut, fuqinë e përsosur të Tij, përjetshmërinë e Tij dhe se Ai është Mbajtësi i gjithçkaje me fuqinë e madhe të Tij, me sundimin dhe drejtimin e përsosur të Tij, në të merituarit e adhurimit vetëm të Tij, të Cilit nuk i përshkruhet ortak dhe se nuk i takon adhurimi askujt tjetër me të drejtë përveç Atij, dhe të gjitha krijesat kanë nevojë për Të, i binden dhe i përulen Atij. Natyra në gjithë këtë nuk ka ndikim, as fuqi dhe çfarëdo që na godet nuk ka mundur të mos na godiste dhe çfarëdo që nuk na ka goditur as që ka mundur të na godiste.
Allahu thotë: “Allahut nuk mund t’i shpëtojë asgjë, as në qiej, as në Tokë. Ai është vërtet i Gjithëdijshëm dhe i Fuqishëm për çdo gjë.” (Fatir, 44)
Dhe thotë: “Thuaj: Ai ka fuqi t’ju ndëshkojë prej së larti ose nga poshtë këmbëve tuaja, ose t’ju përçajë në grupe e të vuani nga duart e njëri tjetrit. Shih si ua shpjegojmë shpalljet, që ata të mund të kuptojnë.” (El Enam, 65)
Dhe thotë: “ … ndërsa juve nuk ju është dhënë veçse pak dijeni” (El Isra, 85)
- Myslimani duhet të kujtojë përjetshmërinë e Allahut dhe se Ai është Mbajtësi i gjithçkaje me fuqinë e madhe të Tij. Krijesat të gjitha pa e veçuar ndonjërën, kanë nevojë për Allahun në të gjitha nevojat, gjendjet dhe gjërat e patjetërsueshme, në çështjet e fesë dhe dynjasë së tyre. Krijesat nuk posedojnë gjë për veten e tyre nga arritja e dobive dhe largimi i dëmeve, sepse urdhri i takon veç Allahut dhe krejt e mira gjendet në Dorën e Allahut. Nuk ka kush e ndalon atë që Allahu e jep dhe nuk ka kush e jep atë që Allahu e ndalon. Kujt Allahu i jep mirësi askush nuk mund ta privojë prej saj dhe atë që Allahu e privon prej mirësisë askush nuk mund t’ia jep atë. Atë që Allahu e udhëzon, s’ka kush që e devijon, dhe atë që Allahu e devijon, s’ka kush që e udhëzon. Nëse Allahu do të të bëjë ndonjë të mirë, s’ka kush që ta pengojë mirësinë e Tij e, nëse vendos që të të godasë ndonjë e keqe, askush nuk mund të ta largojë atë, përveç Tij.
Pikërisht kjo është domethënia e fjalëve: “la haule ue la kuvete il-la bil-lah (nuk ka ndryshim e as forcë pa ndihmën e Allahut)”.
Vërtetë të gjitha thesaret e dynjasë dhe ahiretit janë në Dorën e Allahut. Këtë e dëshmojnë fjalët e Tij ku thotë: “Nuk ka asnjë send që të mos gjenden tek Ne thesaret e tij… ” (El Hixhr, 21)
Dhe thotë: “Ai drejton çdo çështje… ” (Es Sexhde, 5)
Dhe thotë: “Begatitë, që Allahu ua jep njerëzve nga mëshira e Tij, nuk mund t’i pengojë askush, ndërsa atë, që Ai e pengon, askush nuk mund ta japë veç Tij; Ai është i Plotfuqishmi dhe i Urti.” (Fatir, 2)
Dhe thotë: “Nëse nga Allahu të godet ndonjë fatkeqësi, atëherë askush përveç Tij nuk mund të të shpëtojë. E, nëse të dhuron ndonjë mirësi, dije se vetëm Ai është i Fuqishëm për çdo gjë. Ai është i Sunduesi mbi robërit e Vet; Ai është i Urti dhe ka dijeni për gjithçka.” (El Enam, 17-18)
Dhe thotë: “Nëse Allahu vendos që të të godasë ndonjë e keqe, askush nuk mund të ta largojë atë, përveç Tij e, nëse Ai do të të bëjë ndonjë të mirë, s’ka kush që ta pengojë mirësinë e Tij. Ai ia jep atë mirësi kujt të dojë prej robërve të Tij. Ai është Falës dhe Mëshirëplotë.” (Junus, 107)
Këto dëshmi e obligojnë robin ta njësojë Allahun me adhurim, t’i mbështetet veç Atij në kërkimin e mirësive dhe largimin e dëmeve, ta lidhë zemrën dhe shpresat veç me Allahun në mënyrë që të arrijë atë që e do dhe të largojë atë që e urren, t’i lutet veç Atij dhe të kërkojë ndihmë veç prej Tij. Zemra e tij duhet të lidhet veç me Allahun dhe jo me asgjë tjetër.
- Në momentet që zbresin dhe përhapen epidemitë, myslimani është mirë të kujtojë hadithin e Pejgamberit m i cili thotë: “Kush gdhihet prej juve i sigurt në shtëpinë e tij, i shëndoshë në trupin e tij dhe posedon ushqim për ditën e tij, është njëlloj sikur e posedon krejt dynjanë.”[1]; pra të kuptojë realitetin e këtyre tri mirësive se janë mirësitë më të mëdha pas imanit.
- Çështja e myslimanit dallon nga të tjerët. Myslimani i nënshtrohet plotësisht urdhrit të Allahut dhe pajtohet me caktimet e Allahut. Vazhdimisht përgatitet shpirtërisht me durim që t’i bëjë ballë fatkeqësive e vështirësive, dhe të falënderojë për mirësitë e rehatinë. Ai nuk trembet e as që frikohet kur ndodhin fatkeqësitë dhe sprovave. Posedon iman që ia qetëson shpirtin. E di që çfarëdo që e godet nuk ka mundur të mos e godiste dhe çfarëdo që nuk e ka goditur as që ka mundur të e godiste. Beson që caktimi i Allahut patjetër e ka të ndodhë dhe për çdo sprovë në dynja ka shpërblim dhe gjynahet i shlyen. Për këtë shkak e vëren që është durimtar dhe pajtohet me atë që e godet.
Allahu thotë: “Çdo fatkeqësi që i bie njeriut, ndodh me vullnetin e Allahut. Ai ia udhëzon zemrën kujtdo që i beson Atij. Allahu di mirë çdo gjë.” (Et Tegabun, 11)
- Fjalët e Pejgamberit m: “Mos të takohet i sëmuri me të shëndoshin”[2] janë bazament në aspektin e karantinës[3] që islami e praktikoi qysh herët, bile më herët se të gjithë tjerët. Në këtë mënyrë izolohet i sëmuri me sëmundje ngjitëse prej atyre që janë të shëndoshë. Feja këshillon të merren shkaqe të tilla, me qëllim që të ruhet shëndeti i njerëzve dhe të zvogëlohen mundësitë e përhapjes së epidemive.
- Myslimani në raste epidemie obligohet t’i përmbahet rregullave të karantinës dhe të bashkëpunon me përgjegjësit kompetent. Në këtë mënyrë i ruan myslimanët nga sëmundjet dhe epidemitë. A për veprimin e tij le të shpreson shpërblimin e Allahut. Në kësi kohëra të vështira nuk harron t’i lutet Allahut për veten dhe myslimanët e tjerë t’u jep shëndet e mirësi.
- Është një rregull në fik’h ku thotë “Mbrojtja (parandalimi) është më i fuqishëm sesa largimi (i ndonjë gjëje pasi të bie)”; gjë që tregon se parandalimi i një gjëje para se të ndodhë është më e mirë dhe më e lehtë, se sa të presësh ajo të ndodhë e pastaj të mundohesh ta largosh. Preventiva është më e mirë se ilaçi.
- Pastërtia dhe higjiena personale janë të pandashme nga jeta e myslimanit. Allahu thotë: “Pa dyshim, Allahu i do ata që pendohen fort (për gjynahet) dhe ata që pastrohen.” (El Bekare, 222)
Abdesi kërkohet së paku 5 herë në ditë, ndërsa larja e trupit minimumi një herë në javë në ditën e xhuma.
- Islami e nxiti myslimanin të kujdeset për higjienën e trupit të tij, veçanërisht gjatë kallaballëkut dhe tubimeve. Prandaj preferohet larja e krejt trupit në ditën e xhuma dhe për bajrame, gjatë hyrjes në Mekë dhe gjatë qëndrimit në Arafat.
- Patjetër duhet të merren masa preventive për t’u mbrojtur nga epidemia si: mbulimi i fytyrës (me maskë apo të ngjashme me të shkaku i teshtitjes dhe frymëmarrjes), mosfryrja në enët për ngrënie e pirje, pastrimi i trupit, i enëve, i ushqimit, i rrobave dhe i burimeve të ujit.
- Marrja e masave të sigurisë që mos të vjen deri te prekja me sëmundje ngjitëse dhe pasja kujdes prej shkaqeve që çojnë në rrezikshmëri, është gjë që kërkohet dhe lejohet. Megjithatë bindja e myslimanit është që sëmundja nuk ngjitet vetvetiu, po me vullnetin, me caktimin dhe dëshirën e Allahut. Pra me marrjen e shkaqeve e shtyjmë caktimin e Allahut me caktimin e Allahut.
Pejgamberi m thotë: “Kur të dëgjoni për murtajën se është paraqitur në ndonjë vend, mos hyni në atë vend. E nëse veç më është paraqitur duke qenë ju brenda atij vendi, mos dilni prej aty.”[4]
Në një hadith tjetër Pejgamberi m thotë: “Mos të takohet i sëmuri me të shëndoshin”[5].
Po ashtu thotë: “Ik prej atij që vuan nga lebra sikur që ikën prej luanit.”[6]
- E kemi për obligim të mbrojmë veten, shëndetin, pasurinë dhe nderin prej çdo gjëje të dëmshme e të rrezikshme.
- Shtyrja e caktimit të Allahut me caktimin e Allahut është bazament fetar; kështu urinë e etjen i mënjanojmë me ngrënie e pirje, ndërsa sëmundjen e shtyjmë me marrjen e preventivave dhe me përdorimin e ilaçeve.
- Ibn Tejmije (Allahu e mëshiroftë!) thotë: “Ligji i Allahut në lidhje me sebepet apo shkaqet e së mirës dhe së keqes: Kur të kërkohet marrja e sebepeve për të bërë mirë, atëherë duhet të bëjë vepra të mira, përmes së cilave, Allahu ia jep të mirën (hajrin). Njashtu kur kërkohet marrja e sebepeve për t’u larguar nga e keqja, atëherë duhet të bëjë vepra të mira, përmes së cilave Allahu ia largon të keqen.[7]
- Në kohën kur paraqiten epidemitë shkatërruese dhe gjëmat e mëdha pëlqehet myslimani të strehohet te namazi. Para gjithash duhet qartësuar se nuk ka namaz të veçantë për raste epidemie, po qëllimi është të shpeshtohet namazi vullnetar. Vërtetë namazi është prej veprave më të mira që bie sebep për largimin e fatkeqësive dhe të sprovave.
Pejgamberi m falte namaz kur brengosej për ndonjë gjë.[8]
- Nuk ka argument se qyteti i Mekës dhe i Medinës janë të sigurta prej epidemive. Historikisht dihet që në Medine ka pasur epidemi në kohën kur ishte Omer ibn Hatabi h udhëheqës i myslimanëve.
Ka ardhur në një transmetim tjetër që në Medine nuk depërton murtaja[9], e sipas disa rrugëve të transmetimit të hadithit është përmendur se po ashtu edhe në Mekë nuk depërton murtaja, mirëpo transmetimi nuk është i saktë.[10] E vërteta është se qyteti i Medinës është i mbrojtur veç nga murtaja, kurse prej sëmundjeve ngjitëse dhe epidemive tjera, as Medina e Mekja nuk janë të mbrojtura.
- Prej shkaqeve fetare që mbrojnë nga epidemitë është strehimi tek Allahu dhe kërkimi i mbrojtjes prej Tij nga sherri i çdo epidemie: “Allahu është Ruajtësi më i mirë dhe Ai është më i mëshirshmi i mëshiruesve” (Jusuf, 64)
Po ashtu janë lutjet proetike si dhikri i sabahut e i mbrëmjes, dhikri i gjumit, i daljes nga shtëpia dhe lutjet e tjera që kanë të bëjnë me kërkimin e mbrojtjes nga çdo sherr dhe bela. Shqiptimi i duave e lutjeve duhet të jetë me zemër të përulur dhe me meditimin e domethënieve të tyre. Kështu shpresohet të arrihen rezultate të frytshme.
Veç Allahu i Madhëruar e ka fuqinë t’i largojë belatë dhe të pengojë zbritjen e tyre.
- Përkujdesja për ta shqiptuar dhikrin e mëngjesit dhe të mbrëmjes është fortifikatë nga fatkeqësitë dhe epidemitë e papritura. Ndërsa të kërkosh prej Allahut mbrojtje e shpëtim për veten, familjen dhe pasurinë janë mburojë nga sherri.
- Kush kërkon mbrojtje me duanë: “Bismilahil-ledhi la jeḍurr-rru me’asmihi shej’un”[11] dhe me duanë: “Eudhu bi kelimatil-lahit-tammati min sherri ma haleka”[12]; nuk i vjen dëmi atij as nga ana e tokës e as nga ana e qiellit.
- Prej dhikrit të sabahut dhe mbrëmjes që i largojnë belatë përmendim:
* “Bismilahil-ledhi la jedurr-rru me’asmihi shej’un fil erḍi ue la fis-semai ue hues-Semiul Alim.” (Tri herë).
“Me emrin e Allahut, emër ky me përmendjen e të cilit nuk mund të bëjë dëm asgjë në tokë dhe as në qiell dhe Allahu është i Cili e dëgjon çdo gjë dhe është i Gjithëdijshmi.”
Kush e thotë këtë lutje nuk e dëmton atë gjë. Sipas një transmetimi “Nuk e godet atë fatkeqësia e papritur.”[13]
– Sqarim i disa fjalëve të duasë:
“Me emrin e Allahut”; do të thotë me emrin e Allahut kërkoj mbrojte, i Cili është i Fuqishëm për çdo gjë dhe nuk mund ta largojë të keqen e keqbërësit përveç Atij.
* “Eudhu bi kelimatil-lahit-tammati min sherri ma haleka!” (Një herë)
“Kërkoj mbrojtje me fjalët e përsosura të Allahut prej së keqes së çdo gjëje që Ai e ka krijuar.”
– Sqarim i disa fjalëve të duasë:
“fjalët e përsosura të Allahut”; fjalë pa mangësi apo pa të meta. Thuhet se për qëllim janë fjalë të dobishme e të mjaftueshme dhe thuhet njashtu se me fjalët këtu për qëllim është Kurani.
“prej së keqes së çdo gjëje që Ai e ka krijuar”; do të thotë nga çdo e keqe dhe nga çdo krijesë që bën dëm, kafshë apo të tjerë, njeri apo xhind, mineral apo diçka tjetër, si: era apo rrufeja.
Kur robi kërkon mbrojtje nga Allahu dhe mbështetet në Sunduesin dhe të Gjithëfuqishmin, e ndien në veten e tij se ai i cili e largon të keqen e çdo keqbërësi është vetëm Allahu dhe askush tjetër.
* Leximi i ajetit Kursij:
“Allahu la ilahe il-la huvel Ḥajjul Ḳajjum. La te’hudhuhu sinetun ue la neum. Lehu ma fis-semavati ue ma fil erḍ. Men dhel-ledhi jeshfe’u indehu il-la bi idhnihi. Ja’lemu ma bejne ejdihim ue mahalfehum, ue la juḥiṭune bi shej’in min ilmihi il-la bima shae. Vesi’a kursijjuhus-semavati uel erḍa, ue la je’uduhu ḥifḍhuhuma ue huvel ‘Alijjul ‘Aḍhim.”(El-Bekare: 255)
“Allahu! Nuk ka zot tjetër (që meriton adhurimin) përveç Tij, të Gjallit, të Përjetshmit, Mbajtësit të gjithçkaje! Atë nuk e kaplon as dremitja, as gjumi! Atij i përket gjithçka që gjendet në qiej dhe gjithçka që gjendet në Tokë. Kush mund të ndërhyjë tek Ai për ndokënd pa lejen e Tij? Ai di çdo gjë që ka ndodhur përpara dhe çdo gjë që do të ndodhë pas njerëzve, kurse ata nuk mund të përvetësojnë asgjë nga Dituria e Tij, përveçse aq sa Ai dëshiron. Kursiu i Tij shtrihet mbi qiejt dhe Tokën dhe Ai nuk e ka të rëndë t’i ruajë ato. Ai është i Larti, Madhështori!” (El Bekare, 255)
– Sqarim i disa fjalëve të ajetit:
“nuk ka zot tjetër (që meriton adhurimin) përveç Tij”; nënkupton që nuk i takon adhurimi me të drejtë askujt përveç Allahut.
“Mbajtësit të gjithçkaje”; nënkupton se Ai nuk varet prej askujt dhe Ai i mirëmban të tjerët. Ai nuk ka nevojë për askënd dhe për Të të gjitha krijesat kanë nevojë. Ai i rregullon çështjet e qiejve dhe të tokës dhe çka ka në mes të tyre. Ai është Mirëmbajtësi i gjithçkaje.
“Atë nuk e kaplon as dremitja”; do të thotë se Ai nuk kotet dhe Atë nuk e kaplon as dremitja që vjen para gjumit.
“dhe as gjumi”; sepse gjumi është e metë. Allahu nuk fle dhe nuk i takon askujt ta përshkruajë me këtë të metë. Allahu është i pastër nga çdo e metë dhe gjumi bie ndesh me përsosurinë e Vetes. Atij që fle i ikën shumë nga ajo që ndodh përreth tij, kurse Allahut nuk i ikën asgjë. Gjumi është shkujdesje, kurse Allahut nuk i ikën asgjë. Gjumi është pushim pas lodhjes, kurse Allahu nuk lodhet dhe është i pastër nga kjo cilësi. Pra, Atë nuk e kaplon as dobësia e as lodhja.
“Kush mund të ndërhyjë tek Ai për ndokënd pa lejen e Tij?”; kjo nënkupton se askush nuk mund të ndërmjetësojë tek Ai për ndokënd përveçse me lejen e Tij, me urdhrin dhe vullnetin e Tij. Do të thotë që Allahu i jep leje ndërmjetësuesit të ndërmjetësojë dhe Allahu duhet të jetë i kënaqur me atë që kërkohet të ndërmjetësohet për të.
“Ai di çdo gjë që ka ndodhur përpara”; do të thotë që Allahu di çdo gjë për krijesat, e di të tashmen, çka ka para tyre, të dukshmen dhe e di të ardhmen.
“dhe çdo gjë që do të ndodhë pas njerëzve”; pra e di të kaluarën, që na bën me dije se Allahu e di të kaluarën, të tashmen dhe të ardhmen.
“dhe Ai nuk e ka të rëndë t’i ruajë ato”; do të thotë se për Allahun nuk është e rëndë dhe nuk e mundon mirëmbajtja dhe kujdesi për tokën dhe qiejt dhe çdo gjë çka ka në to e në mes të tyre.
* Leximi i sures Ihlas, Felek dhe Nas, nga tri herë:
Kush i lexon këto sure i mjaftojnë atij nga çdo sherr.[14]
– Surja Ihlas:
“Ḳul huvall-llahu eḥad, All-llahuṣ-Ṣamed, lem jelid ve lem juled, ve lem jekun lehukufuven eḥad.” (El Ihlas, 1-4).
“Thuaj: “Ai është Allahu, Një dhe i Vetëm! Allahu është i Përsosuri, të Cilit i përgjërohet gjithçka në amshim. Ai as lind, as është i lindur. Dhe askush nuk është i barabartë (a i krahasueshëm) me Atë!”(El Ihlas, 1-4)
– Sqarim i disa fjalëve të ajetit:
“Allahu është i Përsosuri, të Cilit i përgjërohet gjithçka në amshim”; do të thotë që Allahu synohet në të gjitha dhe për të gjitha nevojat. Në të gjitha nevojat, kërkesat, gjendjet dhe vështirësitë, të gjithë krijesat i drejtohen dhe e synojnë Allahun, të nënshtruar dhe me përulje. Të gjithë i nënshtrohen Atij dhe janë nevojtarë për Të, kurse Ai është i Pasuri ë nuk ka nevojë për askënd. Ai është i përsosur në dijen, urtësinë, butësinë, fuqinë, madhështinë, mëshirën dhe në të gjitha cilësitë e tjera të Tij.
Pra, Allahu, që nga emrat e Tij është Es-Samed (i Përsosuri), është me cilësi të përsosura dhe Atë që e synojnë të gjitha krijesat në të gjitha nevojat e tyre.
“Dhe askush nuk është i barabartë (a i krahasueshëm) me Atë!”; do të thotë që askush Allahut nuk i përngjason dhe askush nuk është i barabartë me Atë dhe askush nuk është si Ai, dhe Ai as nuk ka fëmijë, e as baba e as grua.
– Surja Felek:
“Ḳul e’udhu bi rabbil feleḳ, min sherri ma haleḳ, ve min sherri gasiḳin idha veḳab, ve min sherrin-neffathati fil ‘uḳad, ve min sherri ḥasidin idha ḥased.” (El Felek, 1-5)
“Thuaj: “Kërkoj mbështetje te Zoti i agimit, që të më mbrojë nga sherri i gjithçkaje që Ai ka krijuar dhe nga sherri i natës, kur kaplon terri dhe nga sherri i falltarëve, që fryjnë në nyje (duke bërë magji) dhe nga sherri i smirëziut, kur vepron me smirë.” (El Felek, 1-5)
– Sqarim i disa fjalëve të ajetit:
“Kërkoj mbështetje”; do të thotë që kërkoj strehim, ndihmë, mbrojtje dhe mburojë.
“El Felek”; do të thotë agim.
“nga sherri i gjithçkaje që Ai ka krijuar”; do të thotë kërkoj mbrojtje nga sherri i gjithçkaje që mund të bëjë sherr, nga njerëzit, xhindet apo kafshët etj.
“dhe nga sherri i natës, kur kaplon terri”; do të thotë nga sherri i natës dhe nga sherri i asaj që gjendet në të kur kaplon terri apo kur hëna errësohet.
“dhe nga sherri i falltarëve, që fryejnë në nyje”; do të thotë kërkoj mbrojtje nga sherri i falltarëve dhe magjistarëve që fryjnë në nyje dhe ato i lidhin për të bërë magji.
– Surja Nas:
“Ḳul e’udhu bi rabbin-nas, Melikin-nas, Ilahin-nas, min sherril vesvasil han-nas, el-ledhi juvesvisu fi ṣudurin-nas, minel xhinneti ven-nas.” (En Nas, 1-6)
“Thuaj: “Kërkoj mbështetje te Zoti i njerëzve, Sundimtari i njerëzve, i Adhuruari (i vetëm me të drejtë) i njerëzve, nga sherri i djallit cytës që fshihet (pasi cyt) e që hedh dyshime në gjokset e njerëzve, (qoftë ai djall) prej xhindeve apo njerëzve!” (En Nas, 1-6)
– Sqarim i disa fjalëve të ajetit:
“nga sherri i djallit cytës”; për qëllim është shejtani i cili fshihet dhe ikën kur përmendet Allahu, kurse kur njeriu është në shkujdesje, atëherë shejtani hedh dyshime në gjokset e njerëzve.
“prej xhindeve apo njerëzve”; do të thotë nga shejtanët njerëz dhe xhinde, ata fusin dhe bëjnë vesvese në gjokset e njerëzve, apo ky shejtan cytës hedh dyshime në gjokset e njerëzve, qoftë nga njerëzit apo xhindet shejtanë.
* “Allahumme inni es’elukel afue uel afijete fid-dun’ja uel ahirah, Allahumme inni es’elukel afve vel afijete fi dini ue dun’jaje ue ehli ue mali, Allahummestur aurati, ue amin ravati. Allahumme iḥfeḍhni min bejni jedejje, ue min halfi, ue an jemini ue an shimali, ue min feuḳi, ue eudhu bi aḍhametike en ugtale min taḥti.”
“O Allah! Kërkoj nga Ti shpëtim në dynja dhe ahiret. O Allah! Kërkoj nga Ti falje dhe mbrojtje në fenë time dhe dynjanë time, në familjen dhe pasurinë time. O Allah! M’i mbulo të metat dhe më qetëso nga gjërat trishtuese. O Allah! Më ruaj nga para dhe nga prapa, nga e djathta dhe nga e majta, si dhe nga lart dhe kërkoj mbrojtje me madhërinë Tënde që të mos më lëshojë toka.”
– Sqarim i disa fjalëve të duasë:
“Kërkoj nga Ti shpëtim në dynja dhe ahiret”; Do të thotë kërkoj mbrojtje dhe shpëtim nga sëmundjet, fatkeqësitë, të këqijat e dynjasë dhe të këqijat e ahiretit.
“Kërkoj nga Ti falje dhe mbrojtje në fenë time dhe dynjanë time dhe në familjen dhe pasurinë time.”; do të thotë kërkoj mbrojtje dhe shpëtim për fenë time duke u larguar nga mëkatet dhe mëkatarët dhe vendet e sprovës dhe kërkoj që në vazhdueshmëri të ngrihem në gradat e përsosjes në fe dhe kërkoj shpëtim nga mangësia në fe. Kërkoj shpëtim në dynja nga zararet e fatkeqësitë dhe gjërat që shkatërrojnë dhe nga llojet e belave në shpirt, familje, pasuri dhe fëmijë.
“O Allah! M’i mbulo të metat”; do të thotë të metat, mangësitë dhe çdo gjë që më dëmton, nëse ajo shpaloset, mos më nënçmo për shkak të mëkateve dhe gjynaheve të mia në dynja dhe ahiret.
“dhe më qetëso nga gjërat trishtuese”; do të thotë më qetëso nga frika, pikëllimi dhe nga çdo gjë që më mërzit dhe më trishton. D.m.th. më qetëso dhe më ruaj nga çdo gjë që më frikëson dhe më trishton.
“dhe kërkoj mbrojtje te Ti që me madhërinë Tënde të më mbrosh që të mos më lëshojë toka”; do të thotë të më mbrosh, nëse shkatërrohet toka papritmas e të më gëlltitë mua.
* “Allahumme afini fi bedeni, Allahumme afini fi semi, Allahumme afini fi beṣar! La ilahe il-la Ente.” (Tri herë)
“O Allahu im! Më jep shëndet në trupin tim, në dëgjimin tim dhe në shikimin tim, nuk e meriton adhurimin me të drejtë askush përveç Teje.”
* “Allahumme inni eudhu bike minel kufri uel faḳri, ue eudhu bike min adhabil ḳabri, la ilahe il-la Ente”. (Tri herë)
“O Allahu im! Kërkoj mbrojtje te Ti nga kufri (femohimi), varfëria, dhe kërkoj mbrojtje nga ndëshkimi në varr, nuk e meriton adhurimin me të drejtë askush përveç Teje.”
* “Ja Ḥajju, ja Ḳajjumu bi raḥmetike estegithu, aṣliḥ li she’ni kul-lehu, ue la tekilni ila nefsiṭarfete ajnin.”
“O i Gjallë dhe i Përjetshëm! O Mbajtësi i gjithçkaje! Me mëshirën Tënde të kërkoj ndihmë! M’i përmirëso të gjitha punët e mia dhe mos më lër të mbështetem në veten time qoftë as sa një mbyllje e syrit.”
* “Lailahe il-lall-llahu uaḥdehu la sherike leh, lehul mulku ue lehul ḥamdu ue huve ala kul-li shej’in ḳadir.” (Këtë lutje e thotë dhjetë herë)
“Nuk i takon adhurimi askujt me të drejtë përveç Allahut, Një dhe të Pashoq, vetëm Atij i takon sundimi dhe vetëm Atij i takon falënderimi, dhe Ai është i Fuqishëm për çdo gjë.”
Kush e thotë këtë lutje në mëngjes do jetë në mbrojtjen e Allahut atë ditë derisa të vjen mbrëmja, e kush e thotë në mbrëmje do jetë në mbrojtjen e Allahut deri në mëngjes.[15]
- Ka nga lutjet që lexohen në mbrëmje pasi të perëndojë dielli dhe nuk lexohen para kësaj kohe, si: leximi i dy ajeteve të fundit të sures Bekare: “I Dërguari beson në atë (Kuranin) që i është shpallur nga Zoti i tij e po ashtu dhe besimtarët…” (El Bekare, 285-286)
Pejgamberi m thotë: “Dy ajetet e sures Bekare, kush i lexon ato natën i mjaftojnë.”[16]
Do të thotë që i mjaftojnë nga çdo e keqe që e dëmton. Thuhet se i mjaftojnë në vend të namazit të natës dhe thuhet se i mjaftojnë nga shejtani.
- Nga mirësia e Allahut është se nëpërmjet gjuhës së Pejgamberit m na mësoi një dua që, nëse e themi, jemi të mbrojtur me lejen e Allahut nga sherri i çdo krijese. Haulete bint Hakim es Sulemi i përcjell se e ka dëgjuar Pejgamberin m duke thënë: “Kur ndonjëri prej jush ndalet në ndonjë vend, le të thotë: “Eudhu bi kelimatilahi et-tamat min sherri ma halak”[17]; sepse kush e thotë këtë lutje, atij nuk do t’i bëjë dëm asgjë derisa të largohet prej atij vendi.”[18]
- Prej lutjeve tjera profetike që pëlqehet myslimani të këmbëngulë në thënien e saj në kohën e epidemive është lutja: “Allahume inni eudhu bike minel barasi, vel xhununi, vel xhudhami, ve min sejji el eskam”[19]
“O Allah! Kërkoj mbrojte te Ti nga lepra, nga çmenduria, nga gërbula dhe nga sëmundjet e këqija.”
Te sëmundjet e këqija përfshihen sëmundjet e egra si: edema, tuberkulozi, llojet e kancerit; dhe sëmundjet virusale si: sida etj.
- Në raste epidemie, ai që frikohet se do preket nga sëmundja, lejohet të mos prezantojë në xhami për faljen e namazit me xhemat dhe për namazin e xhumasë.
- I sëmuri me sëmundje ngjitëse duhet të lajmërohet te organet kompetente për të marrë masat e duhura e të nevojshme, ndërsa në anën tjetër, atij i ndalohet të prezantojë për namazin e xhumasë dhe me xhemat, si dhe nga tubimet e grumbullimet tjera.
- Ai që nuk prezanton në namazin e xhumasë dhe me xhemat me arsye, e falë namazin në shtëpi me familjen apo me shokët e tij (nëse ekziston kjo mundësi).
- Ai që e fal namazin në shtëpi, preferohet me thirrë ezanin në shtëpi pasi të jetë thirrur ezani në xhami. Nëse mjaftohet veç me ezanin e xhamisë nuk ka problem. Para se me filluar me faljen e farzit e thirrë ikametin, sepse ikameti është i vërtetuar.[20]
- Kush nuk shkon me fal namazin e xhumasë me arsye, e fal namazin në shtëpi, por jo xhumanë, sepse xhumaja nuk falet në shtëpi, po e fal namazin e drekës katër rekate (farz).
- Për atë që me arsye e fal drekën në vend të xhumasë, prej suneteve dhe rregullave të ditës së xhuma theksojmë:
– Leximi i sures Es Sexhde dhe El Insan në namazin farz të sabahut.
– Pastrimi për xhuma dhe mbajtja e higjienës së trupit duke i shkurtuar thonjtë dhe duke i hequr qimet e trupit që preferohet heqja e tyre.
– Falja e namazit të duhasë.
– Përdorimi i misvakut.
– Falja e katër suneteve para farzit të drekës dhe dy suneteve pas farzit.
– Dërgimi i shpeshtë i salavateve për Pejgamberin m.
– Leximi i sures El Kehf.
– Angazhimi me adhurim.
– Shpeshtimi i duasë dhe kërkimi i orës ku në të pranohet lutja dhe nuk ka mysliman që e lut Allahun në këtë kohë, vetëm se Allahu ia jep atë që e kërkon.
- Lejohet të mbulohet fytyra apo hunda e goja me maskë gjatë namazit nëse ekziston nevoja për një gjë të tillë. Në esencë në raste të zakonshme urrehet mbulimi i fytyrës gjatë namazit, por në raste specifike nuk ka problem të veprohet.[21]
- Nuk ka problem nëse namazfalësi vesh dorëza për t’u mbrojtur nga sëmundjet ngjitëse.[22]
- Në vendet ku anulohet falja e namazit me xhemat shkaku i përhapjes së epidemive, pëlqehet myezini pasi ta përfundoje ezanin të thotë: “faluni në shtëpitë tuaja” apo “faluni në vendbanimet tuaja”, një herë apo dy herë. Kjo është mënyrë më e saktë që është transmetuar.
Nëse këto fjalë i shton para ose pas fjalëve në ezan: “haja ala es salah, haja ala el felah”; nuk është problem.
- Nëse myezini thotë “faluni në shtëpitë tuaja” apo “faluni në vendbanimet tuaja”; e ai që e dëgjon thotë: “la haule ve la kuvete il-la bil-lah” nuk është problem. Po edhe nëse heshtë dhe nuk i përsërit fjalët e myezinit, nuk është problem.
- Me rëndësi është të përhapet vetëdijesimi i njerëzve rreth epidemive; çfarë rreziku paraqesin, si manifestohen, si përhapen, si duhet të ruhemi dhe të mbrohemi prej tyre.
- Të gjithë bashkërisht kërkohet të bashkëpunojmë në përgatitjen e gjitha kapaciteteve të mundshme farmaceutike, masave preventive dhe njerëzore për t’i ballafaquar epidemitë. Po ashtu duhet të përgatiten spitalet dhe mjekët, dhomat e urgjencës dhe farmacitë për çdo rast urgjent.
- Duhet pasur kujdes prej stërmadhimit e hiperbolizimit të gjërave dhe trillimit të thashethemeve. Sa thashethemet ranë sebep që njerëzit të pikëllohen dhe punët të vonohen?
Për këtë shkak duhet pasur kujdes që veç e vërteta të del në pah, duke i marrë për referencë profesionistët e asaj fushe dhe faqet zyrtare që mirëmbahen nga organet kompetente.
- I drejtohem të gjithëve: t’i respektojmë kufizimet e masave preventive që dalin prej organeve kompetente. Të gjithë duhet të bashkëpunojmë me organet përkatëse, sepse kjo llogaritet prej bashkëpunimit në mirësi dhe devotshmëri. Allahu thotë: “Ndihmojeni njëri-tjetrin në punë të mira dhe në të ruajturit nga të këqijat dhe jo në gjynahe dhe armiqësi!” (El Maide, 2)
E lusim Allahun që t’i largojë prej neve epidemitë, të na ruajë neve dhe vendet tona, si dhe e lusim të na jep shpëtim në dynja dhe ahiret.
Falënderimi i takon Allahut, Zotit të botëve!
Muhamed Salih Munexhidi
Nga arabishtja: Irfan Jahiu
[1] Tirmidhiu (2346), Ibn Maxhe (4141), Albani e vlerësoi hadithin si të mirë.
[2] Buhariu (5771), Muslimi (2221).
[3] Karantina është tërësia e masave mbrojtëse që merren për të parandaluar përhapjen e një sëmundjeje ngjitëse ose edhe epidemike, kryesisht duke i mbajtur të sëmurët ose ata që dyshohen si të tillë, të veçuar nga të tjerët për një kohë të caktuar. “https://sq.wikipedia.org/wiki/Karantina” (sh.p.)
[4] Buhariu (5728), Muslimi (2218).
[5] Buhariu (5771), Muslimi (2221).
[6] Buhariu (5707).
[7] “Mexhmua el Fetava” (35/170).
[8] Ebu Davudi (1319), Albani e vlerësoi hadithin si të mirë.
[9] Buhariu (1880), Muslimi (1379).
[10] “El Bidaje ue en Nihaje”, Ibn Kethir (19/189), “Et Tevdih li Sherh el Xhami’ es Sahih”, Ibn Mulakin (12/531).
[11] “Me emrin e Allahut, emër ky me përmendjen e të cilit nuk mund të bëjë dëm asgjë.” (sh.p.)
[12] “Kërkoj mbrojtje me fjalët e përsosura të Allahut prej së keqes së çdo gjëje që Ai e ka krijuar.” (sh.p.)
[13] Ebu Davudi (5088), Tirmidhiu (3388), Ibn Maxhe (3869), hadithi gjendet në “Es Sahih et Tergib” (655).
[14] Ebu Davudi (5082), Tirmidhiu (3575), Albani e vlerësoi të saktë hadithin në “Sahih el Xhami’ ” (4406).
[15] Ahmedi (8719), dhe e vlerësuan hadithin si të saktë kontrolluesit e haditheve të “Musned Imam Ahmedit”.
[16] Buhariu (4008), Muslimi (807).
[17] “Kërkoj mbrojtje me fjalët e përkryera të Allahut nga sherri i gjithçkaje që Ai e ka krijuar.” (sh. p.)
[18] Muslimi (2708).
[19] Ebu Davudi (1554), Nesaiu (5493), Albani e saktësoi hadithin.
[20] “Bedaiu es Sana’i ”, El Kasanij (1/152), “El Mugni”, Ibn Kudame (1/303).
[21] “Sherh el Mumti’a’ ”, Ibn Uthejmin (2/193, 194).
[22] “Fetava el Lexhnetu ed Daime” (7/195).
